NU HAYANG TEPUNG

MANGLE, 29 DESEMBER 2011-4 JANUARI 2012

Mangsa hujan raat meueusan manéhna leumpang mapay-mapay trotoar sapanjang Jalan Raya Baros. Jéans warna kopi tutung jeung kaos streetna nu ngepas mungkus awak, kacirina rada baseuh. Lebah Parapatan Baros, léngkahna kandeg. Panonna ngarérét ka lebah warung kopi peuntaseunana. Dituyun ku nyecepna hawa nu tembus kana balungna, manéhna méngkolkeun léngkah.
“Mie rebus , Bu!”, pokna ka nu boga warung.
“ Nganggo endog?”
Sirahna unggeuk.
“Eueutna naon? Téh manis?”, ceuk tukang warung.
“Kopi wéh!”, témbalna.
“Mangga, diantos sakedap!”
Diukna pindah ka béh juru. Kusiwel ngaluarkeun roko sabatang tina tas leutikna. Cekés, sada zippo dicekéskeun. Nyot rokona dikenyot. Serebung, haseup rokona nyerebung, tuluy narungtutan ngiles nuturkeun léokna angin. Tukang warung nyérangkeun ti lebah dapur. Kawasna ngarasa héran mireungeuh pamolah jalma nu keur ngadon jajan di warungna. Teu lila, song, tukang warung ngasongkeun pesenan. Sanggeus nganuhunkeun, dekul baé ku manéhna dihanca.
“Ibu, badé ngiring reureuh sakedap. Hujanna kalah ageung deui geuning!”, ceuk manéhna sasadu.
“Mangga, teu sawios. Muhun, diteraskeun lumampah ogén kalah ka bakal jibreg!”
Ngareungeu caritaan tukang warung kitu, manéhna tibang bisa imut. Gap deui kana rokona. Nyot dikenyot, bangun nu nikmateun nakeranan. Panonna tuluy nunutur kamana ngilesna haseup roko. Teuing nu ka sabaraha batang. Sainget manéhna, ti keur SMP kénéh geus wanoh kana roko. Dévin, sobatna nu harita kakara pindah ti Jakarta, ngawanohkeun manéhna kana roko.
Mimitina mah ukur nyacapkeun rasa kapanasaran. Enya, panasaran, lantaran cenah ceuk Dévin ngaroko téh asik. Tina nu tadina ukur nyacapkeun kapanasaran, manéhna bet tuluy jadi nyandu. Bener. Karasa asikna cenah. Pangpangna pikeun mapalérkeun kakeuheul mun geus dicarékan ku bapana. Sahaok kadua gaplok kapan bapana téh.
Mun geus kitu, nya ka imah Dévin manéhna kabur. Mondok-moék nepi ka sok tara inget kana balik. Di imah kontrakan Dévin manéhna ngarasa betaheun. Dévin nu bageur. Dévin nu nyaaheun ka manéhna. Kitu deui lanceukna Dévin. Atoheun pisan lamun aya manéhna ngéndong téh. Pokna gé reugreug cenah, Dévin jadi boga batur. Teu nyorangan aya di imah mun pareng elat mulang ti pagawéan. Lila-lila, imah kontrakan Dévin jadi markas. Bébas atuh da. Taya anu nalingakeun. Indung-bapana kapan matuh di Jakarta. Sedengkeun lanceukna digawé di pabrik. Manjing waktu maju ka isa kakara mulang ka imah.
Mimindengna mah duaan aya di imah téh. Ukur Dévin jeung manéhna. Nya ka Dévin manéhna ngabudalkeun sakabéh katugenahna. Katugenah dina kahirupanana. Bapana nu sahaok kadua gaplok. Lanceukna nu sok télér baé. Jeung adina nu kiwari teuing aya di mana.
“Mun teu ras ka Si Mamah, urang geus kabur ti imah Vin!”
“Nya entong atuh. Mun aya nanaon jeung indung manéh rék saha nu mantuan.”
“Enya, kitu puguh ogé. Urang mah hayang buburu tamat sakola. Tamat SMP urang mah moal nuluykeun, Vin. Lain teu hayang, ti mana atuh biayana. Rék néangan gawé wéh. Jang mantu-mantu Si Mamah. Karunya geus kolot ulah sina buburuh baé nyeuseuh.”
Harita taktakna ku Dévin diusapan. Tuluy leungeunna ogé diusapan. Lila-lila awakna ditangkeup. Silihrangkul pageuh pisan. Ahirna, antara Dévin jeung manéhna geus teu bisa dipisahkeun deui. Malah, jorojoy dieunteupan rasa nu teuing nanahaon ngaranna.
Sakumaha raketna silihpikanyaah, geuning dipisahkeun takdir. Dévin mulang deui ka Jakarta pikeun nuluykeun sakola. Sedeng manéhna meunang gawe jadi pelayan toko kolontong bogana Babah Liem. Sabulan-dua bulan mah Dévin sok méré kénéh iber. Tapi ka béh dieunakeun pleng les teu aya béja- béjana acan.
“Néng, badé teras kamana?”, tukang warung ngagareuwahkeun lamunanana. Gebeg, manéhna ngagebeg. Ngagebeg da puguh keur uleng ngalamun. Napak tilas ka lebah sabagian panineungan lalampahan hirupna.
“Aduh, meni reuwas, Bu!”, cenah bari ngusapan dadana.
“Alah, hapunten atuh nya!”, ceuk tukang warung bari seuri.
“Badé ka Kérkop, Bu! Badé ka makam réréncangan. Dua minggon kapengker ngantunkeun.”
“Oh!”
“Tuh geuning hujanna tos raat. Diétang atuh, janten sabarahaeun?”
“Mangga. Mie rebus lima rébu, teras ci kopi sarébu lima ratus. Janten genep rébu limaratuseun.”
Créng dibayar. Ngaléos ti jero warung, muru ka kalérkeun mapay-mapay deui trotoar. Leumpangna rada digancangkeun ayeuna mah. Leungeunna ngodok saku jéansna. Awakna pepel tur ngeusi. Sakapeung leumpangna tungkul, sakapeung deui bari tatanggahan.
Nepi ka nu ditujuna kira-kira manjing waktu asar. Manéhna ngajengjen heula lebah panto gerbang pajaratan. Narik napas panjang. Sanggeus kawanina kumpul, tuluy asup ka jero pajaratan. Lalaunan ngaléngkahna. Semu anu sieun ngabarubahkeun pangeusina. Manéhna terus ngaléngkahkeun sukuna muru ka juru beulah kalér. Lebah dinya Dévin dikurebkeun. Kitu nurutkeun béja nu katampana.
Sanggeus ngaliwatan dua makam anu jarujul tetenggerna, manéhna nepi ka makam Dévin. Aya kénéh sésa-sésa kembang dina luhureun kuburan. Dina tetengger kabaca ngaranna. DEVIN PURANTI MURIKA. Manéhna tuluy sideku. Lalaunan tetenggerna diusapan.
“Vin, kapan urang kungsi jangji, moal rék silihpopohokeun. Salilana bakal tuluy silihpikanyaah. Kapan urang kungsi jangji arék tepung unggal taun. Mapag datangna taun anyar babarengan.” Leungeunna angger ngusapan tetengger. Mimiti kareungeu inghak-inghakan. Pok deui cumarita.
“Kunaon manéh bet tuluy raket jeung Délon. Ahirna kieu jadina. Manéh jeung calon anak manéh aya di dieu! Kumaha urang ayeuna, Vin? Saditinggalkeunana ku manéh beuki tiis ieu rasa.”
Tuluy nyuuh dina tetengger. Nyuuh bari inghak-inghakan. Sakapeung leungeunna ngusapan tetengger. Sakapeung deui dipeureupkeun.
“Pileuleuyan, Vin. Sing tibra di kalanggengan. Najan manéh jeung urang teu kungsi amprok heula, tapi urang apal naon nu dipikahayang ku manéh ayeuna. Dina maleman taun baru ayeuna, Si Délon ku urang rék ditepungan. Sina marengan manéh di dieu nya!” Jung manéhna nangtung lalaunan. Tuluy ngagedig indit nuturkeun pangajak haténa.
Cimahi, Désémber 2011

JIHAD

CARPON TRIBUN, 27-29 DESEMBER 2011


Ba’da asar biasana gé. Nyambung nepi ka wanci magrib. Nerus salat berjamaah di éta tempat. Geus kitu mah narungtutan baralik. Tara ngabring kituna téh, boh nalika datang pon nya kitu deui dina waktuna mulang, rerencepan baé, ngahaja supaya rikip.
Saban poé Rebo ngalaksanakeun ieu kagiatanana téh. Sakabéh anggotana mahasiswa di kampus kuring, ngan béda fakultas. Nu jadi murrabina mahasiswa tingkat ahir sarta kakara nikah genep bulan ka tukang.
Basa ngamimitian ieu kagiatan, murrabi méré penjelasan, cenah kagiatan liqa’ téh rupa-rupa istilahna. Aya méntoring, usrah, tarbiyah, halaqoh jeung sesebutan séjénna. Tapi, nu pangpentingna mah lain ngaranna cenah. Tapi minhajna. Sistemna! Sistem anu digunakeun henteu méngpar tina ajaran agama, nyaéta Qur’an jeung Sunnah. Nu pangutamana deui, ieu liqa’ téh dipiharep jadi sarana pikeun prosés tu’alimunal kitab bimma kuntum tadrusun. Jéntré pisan kateranganana. Sumanget kuring beuki ngabebela pikeun tuluy nyuprih élmu bag-bagan kaagamaan ngaliwatan ieu kagiatan.
*****
“Matéri munggaran, urang mimitian tina ngaguar ma’na sahadat. Yakinkeun kaimanan urang, yén taya deui illah nu wajib disembah iwal ti Alloh, jeung teu aya deui rosul nu jadi panutan urang, iwal ti Nabi Muhammad”, saréréa bareng ngucapkeun solallohu ‘alaihi wassalam.
“Mugia adi-adi waspada. Nalika urang diajar hiji élmu, aya kurikulum anu dijadikeun cecekelan”, nyarita bari ngurilingkeun paneuteupna ka sakabéh mad’una.
“Kurikulum anu dicekel téh kudu puguh. Puguh matérina, puguh susunana, puguh éntép seureuhna. Matéri nu munggaran biasana medar bab tauhid, diteruskeun kana bab ma’rifatulloh, rukun iman, rukun islam jeung sajabana. Sarta satuluyna dipiharep bisa paham kana ma’na jihad. Jihad anu kumaha?”, ngarandeg heula nyaritana.
“Jihad anu dimaksud di dieu nyaéta jihad merangan hawa napsu! Ēta jihad nu pangrohakana nu diajarkeun agama urang. Sakieu heula adi-adi, bari nganti wancina salat magrib, urang tuluykeun bari sawala”, mungkas caritaanana, bari tuluy memener diukna.
Ragot sawala téh. Lebah medar bab geunjleungna kaayaan di wewengkon nagara-nagara Arab, Warsito nu katémbong pangsumangetna. Majar cenah, urang Yahudi nu dikokojoan ku AS ngahaja boga niat pikeun numpurkeun kaom muslimin ku cara ngélékéték urusan politik jero nagrina. Sina rariweuh saendeng-endeng. Ahirna, kaom muslimin di sakuliah dunya ancur burakrakan. Sabab, konséntrasina pikeun nanjeurkeun ajaran agama dipéngkolkeun kana rupa-rupa urusan. Sorot panonna seukeut, ngemu kaceuceub. Ku Kang Badrul diélingan, sangkan tetep ngajaga ukhuwah bari suméndér kana naon anu geus diréngkolkeun dina ajaran agama nalika di antara urang aya nu béda pamadegan.
Ras émut kana piwejang ibu. Anjeunna mapadonan, sangkan gancang-gancang ninggalkeun kagiatan nu ayeuna, lamun murrabi-na geus ngudukeun kuring merangan hiji komunitas. Piwejang ibu bener-bener jadi pamecut pikeun kuring nuluykeun ngalap élmu pangaweruh, ngajembaran wawasan tur ngeuyeuban pangalaman.
“Akhi Irsyad! Antum nu jadi séksi acara dina seminar di Jalan Citarum bulan hareup,” ceuk Kang Badrul. Enya, padet pisan kagiatan bulan hareup téh. Geus dirarancang deuih, téma nu baris dipedar dina éta seminar téh nyaéta “Jihad Mangrupa Falasifah Hirup Umat Muslim”.
“Mangga Kang!”, haget ngaenyakeun.
“Sok pingpin ku Akhi Irsyad, sawalakeun rarancang kagiatanana. Ayeuna, akang jeung tétéhna aya kagiatan di tempat séjén, sing jongjon baé, aya khadimat anu nyayagikeun opieun mah.” Léos baé Kang Badrul jeung geureuhana arindit.
Babagi tugas téh luyu jeung kamampuh masing-masing. Iwan bagian ngalatih grup nasyid. Hasan jeung Dadi bagian nampa pendaftaran. Warsito bagian akomodasi. Parigel pisan dina ieu widang manéhna mah. Kaweruhna dina urusan téhnik jeung éléktro leuwih onjoy ti batan nu lian. Yogi jeung Dani bagian konsumsi, ngarah tartib sina ménta bantuan ka geureuhana Kang Badrul. Ari kuring, wayahna nékel pancén nu panglobana. Ngurus perijinan, nyitak jeung nyebarkeun pamplét, masang spanduk, jeung nemonan paranara sumber.
Sajeroning uras-urus pikeun nataharkeun éta kagiatan, lajuna léngkah téh asa aya nu ngawaskeun. Kituna téh méh ka saban tempat anu jadi pangjugjugan kuring. Dedeg pangadegna sarembada. Dina tarangna aya tanda husus. Janggot ipis mapaésan gadona. Tapi, ngarasa hemeng téh ku sorot panonna. Seukeut pisan. Asa naranjangan awak. Tuluy ngeundeuk-ngeundeuk lébérna ieu wawanén.
Ihwal karisi nu kiwari karandapan moal deuk diuar-uar. Bisi mantak ngaruksak konséntrasi. Heug ngarémbét kana tuluy bolayna kagiatan. Moal sologoto deuih. Karisi téh rék dipiguraan ku iatna jeung taki-taki. Sabab, mun aya nanaon, aya maung ngamuk gajah meta, aya siku siwulu-wulu, nu ngaganggu kana lajuna ieu kagiatan tinangtu kuring nu bakal katempuhan. Ngordinir ieu seminar téh kapan jadi tanggung jawab kuring. Satékah polah rék diusahakeun sangkan lumangsung kalayan lancar. Uleng uteuk dipaké mikir. Ngatur lampah nyusun stratégi pikeun kaamanan tur kasalametan saréréa. Bréh ngolébat dina pikiran.
Kahiji, data nu aya dina netbook kudu diamankeun. Data kagiatan nu salila ieu dipaju téh kapan kabéhanana disimpen dina netbook kuring. Ti mimiti susunan matéri holaqoh, jadwal liqa’, jadwal kagiatan baksos, susunan kapanitian, sarta dokumén-dokumén kasékrétariatan séjénna. Kuring nu ditugaskeun ku Kang Badrul pikeun ngadokuméntasikeunana. Kadua, ngarobah ruteu. Ruteu mun rék indit jeung mulang liqa’. Ruteu nu salila ieu sok diliwatan ceuk rarasaan mah asa geus teu aman. Aya anu rajeun nalingakeun. Biasana mah kana motor indit téh, mapay-mapay gang sapanjang Jalan Nangkasuni, brasna langsung nepi ka hareupeun imah kontrakan Kang Badrul. Tah, ayeuna mah rék badarat baé. Leumpang ka tukangeun perpustakaan, mapay jalan satapak mipir-mipir kebon sampeu nu brasna ka tukangeun masjid di wewengkon Nangkasuni. Ti dinya kakara méngkol ngatuhu sarta nepi ka hareupeun imah kontrakan Kang Badrul. Motor mah rék dititipkeun baé di kontrakan Angga, babaturan sakelas nu perenahna teu pati jauh ti dinya. Enya ah rék ku cara kitu. Nyaru jeung warga sabudeureun éta wewengkon nu sok lalar liwat ka lebah dinya. Utamana nu sok ngaradon maén bal di lapangan tukangeun kampus. Katiluna ngurangan eusi ransel. HP jeung buku “Al Masturaat-Warisan Suci Do’a-Do’a Hasan al-Banna“ nu angger rék dibabawa. Qur’an leutik, netbook jeung kaméra mah deuk diteundeun baé. Ceuk pangrasa, ku cara saperti kitu bakal bisa ngaminimalisir hal-hal anu teu dipikahayang téa. Mugia baé Mantenna ngalungsurkeun panangtayunganana.
“Bu, abdi mios. Neda pidu’ana”, teu poho kuring amitan.
“Kunaon semu nu ngungun. Aya nu dipikiran?”, paneuteupna jadi pangingtrim.
“Numawi, salami ungkag-ingkig téh bet sok asa aya baé nu nalingakeun!”, malik neuteup rarayna.
“Ulah loba pikiran, bisi mantak jadi sugésti. Boa éta jalma téh ngahaja diutus pikeun ngawal hidep. Cing panceg léngkah. Hidep teu deuk milampah goréng. Malah kasebut rék jihad fisabilillah. Anggur muntang kana agungna panangtayungan Mantenna. Bral, ku ibu didungakeun. Dijauhkeun tina balai, ditangtayungan piasih Gusti”, pananganna ngusapan sirah. Basa tanggah seja neuteup deui rarayna, ibu mapag ku imut. Imut ibu jadi tanaga rohaka, tuluy méré kakuatan pikeun nyieuhkeun kahéngkér nu nyaliara dina haté. Bismillahi tawakaltu ‘alalloh. Gerung motor dihirupan. Lalaunan motor maju ninggalkeun buruan.
Kakara gé nyetandarkeun motor, Angga norojol ka luar. Dituturkeun ku sababaraha urang jalma nu dedeganana sarembada. Beungeut Angga pias. Panonna carindakdak. Teu lémék teu nyarék. Ukur wasaeun neuteup.
“Sad.... Dén!”, pokna teu parat. Kaburu disedekeun mantén ka sisi témbok. Rob, genep urang nyalampeurkeun. Kek leungeun kuring dicekel pageuh pisan. Tuluy dikatukangkeun.
“Anjeun dicangkalak!”
“Surat penangkapan”, ceuk kuring. Ukur werat nyarita sakitu. Kabur pangacian. Tuur leuleus. Awak ogé milu leuleus, rampohpoy, lalinu satulang sandi.
“Nanti menyusul!”, tandes pisan.
Raray ibu nu pangheulana kagambar. Pisakumahaeun teuing mun seug anjeunna nampa béja kuring ngarandapan musibah saperti kieu. Innalillahi wainna ilaihi roji’un.
“Ikut ke kantor, untuk pemeriksaan lebih lanjut!”, ceuk arinyana bari ngagondéng kuring diasupkeun kana mobil.
“Ga, omat, pangwartosankeun Ibu”, antara sadar jeung henteu kuring mapadonan Angga.
******
Teuing dikumahakeun atuh salila di jero mobil téh. Barang inget geus aya di hiji rohangan. Sirah karasa beurat. Maksakeun cengkat. Panon rucang-riceng. Tetempoan kahalangan ku teregos. Célak-célak cahya panon poé tina sela-sela kenténg, katémbong sari ngiceupan. Rét kana jam tangan. Hésé ningalian angkana. Panon teu sirikna dibelél-belélkeun, tapi teu sidik baé. Kaayaan di éta tempat kacida jemplingna. Kedeprukna léngkah jalma teu mantra-mantra kareungeu. Leungeun upuy-apay kana témbok, maju ngénca. Karampa bet beusi wungkul, ngajajar kawas pager. Hiuk kaambeu bau beusi karahaan. Barang sadar, dirasa-rasa bet siga di pangbérokan. Nu teuing aya di wewengkon mana!
Dina kaayaan saperti kitu, tagiwurna haté beuki ngandelan. Dada ngadak-ngadak karasa eungap. Mun teu ras kana pangawak lalaki, hayang ceurik lolongséran. Ngajerit sakuat tanaga, gagauran nyambat ibu. Dongsokan rasa tugenah, ngagerakeun leungeun kuring ngagujrag-gujrag jaruji. Ngagujrag-gujrag jaruji satakerna ku sésa-sésa tanaga nu apir-ampiran rék suda. Kolomprangna néma ka saban madhab. Angger simpé. Teu mantra-mantra aya jalma ngadeukeutan. Di jero éta patempatan, nalar nu janglar kabaguded ku rasa aral jeung subaha.
Ras deui ka inget ibu. Bet nongtoréng kasauranana. Meper rungsingna pikir, laju nungtun lampah ngalapadkeun kalimah dikir, hasbiyallohu laa ilaaha illa huwa ‘alaihi tawakkaltu wahuwa rabbul ‘arsyil ‘azhim. Lalaunan, kumpul deui pangacian téh. Nu pangheulana dipikainget téh ransel. Teuing di mana raratanana.
Hawar-hawar kareungeu guntrengna sora nu ngobrol. Tayohna ieu tempat téh dijaga ku lobaan. Teuing ku sabaraha urang. Dina ayun ambing samping peuting, atra pisan dédéngéan. Kareungeu, sada mesin mobil dihirupan, kawasna leuwih ti hiji. Pili genti kaluar asup sababaraha kali. Teu lila ti harita, ngedeprukna léngkah jalma ngadeukeutan posisi kuring. Sora sapatuna atra pisan kareungeu. Ngedeprukna rada tarik. Sada sapatu teuas paadu jeung lanté rohangan. Beuki dieu beuki deukeut. Beuki atra ngedeprukna. Sababaraha urang. Yakin aya sababaraha urang.
“Asupkeun kana sél nu hiji deui, urang langsung introgasi!”, cenah ceuk sora nu rada agem, semu peura kétang.
“Geus lila anjeun téh jadi DPO. Ngalolos ti wewengkon Dukuh Pringgi bet nyamur jadi mahasiswa di ieu wewengkon. Saha ngaran?”, angger kénéh sorana nu semu peura téa.
“Toto!”
“Lain! Ngaran anjeun lain éta!”
“Abdi mahToto!”
“Lain! Manéh Abu Zidan! Alias Umar Sahidin!”
“Sanes Pa!”
“Keukeuh rék ngangles?”
Bug! Kadénge sora nu ngageblug. Dituturkeun ku aduhna sora jalma. Siga nu nyerieun nakeran.
“Nu di sél itu kumahakeun?”, ceuk sora nu rada ngéngkréng.
“Leupaskeun, urang salah sasaran. Kahadé ransel jeung eusina teu meunang cocéng. Mun seug cocéng, isuk bakal gempar di média massa, majar aparat nyulik aktivis kaagamaan bari ngagasab harta bandana.”
“Leupaskeun baé?”, ceuk sora nu semu ngéngkréng.
“Heueuh, ngan kahadé pareuman audio-visualna!, sina teu apaleun jajalaneun nu disabana”, sorana nu semu peura geus teu kadéngé deui. Teuing tuluy ngaléos kamana.
Antara sadar jeung henteu, sarérétan katingali waruga jalma nu aya hareupeun sél kuring téh mamaké jakét. Jakét bungur cara jakét anu kuring. Jakét nu saminggu ka tukang diinjeum ku babaturan.

Cimahi, 16 Maret 2011

Katerangan:
1. liqa’ = ngumpul babarengan sacara rutin pikeun ngayakeun pangajian
2. murrabi = pangaping
3. halaqoh =kelompok jalma-jalma nu sacara rutin ngayakeun pangajian.
4. mad’u = murid
5. khadimat = lanjang
6. minhaj = sistem

RÉKAYASA

MANGLÉ, 24 NOVEMBER-1 DESEMBER 2011
Satengah dalapan isuk manéhna geus tepi ka éta tempat. Sanggeus markirkeun motorna tuluy ngajugjug ka lantéy dua. Kakara aya limaan.
“Hay Yi! Nuhun yah tepat waktu. Sarapan heula Yi, gabung sareng nu sanés!”, ceuk Téh Mita.
“Sip! Sami-sami cintaaaaaaah”, cenah, Hérmésna dijingjing, nyampeurkeun babaturanana nu geus leuwih tiheula daratang di éta tempat.
“Haaaaay!”, ceuk Yimema.
“Hay! Masih kana kuda hitam Yi?”
“Masih atuh say! Duka yeuh, iraha rék pangsiun jadi Rosianawati téh. Tika mah tos ganti kukutan nya?”
“Kakara na ciptaan wungkul puguh cita-cita ganti kukutan téh, bisa datang bari nyubuh kénéh kieu téh bubuhan baé Mang Uca keur puruneun ngajemput”, ceuk Agnia.
“Iraha atuh nya batur cara urang?”, ceuk Kaila ngilu ngéngklokan.
Ger saleuseurian. Di atara paramodél nu ngagabung di Sas Agéncy puguh maranéhna nu kaitung acan sirungan. Nu jadi sababna tacan lila maranéhna ngagabung di éta agensi. Komo Yimema mah, acan jejeg sataun manéhna aya di éta agensi téh. Keur anteng ngobrol, kareungeu géréwékna Téh Mita nitah asup ka rohangan make up. Bring saréréa ka luar ti rohangan tempat sarapan. Turun salantéy ka handap, rada béh tukang sabab ngahiji jeung rohangan wardrobe. Kostum nu rék dipaké ku paramodél kapan di dinya diteundeunna.
Nepi ka éta rohangan tilu urang juru rias geus sayaga. Sacabakna-sacabakna puguh, luyu jeung kaahlian masing-masing. Aya penata rias wajah, penata rambut, penata kostum jeung sajabana. Naon nu jadi kaperluan modél kabéh disayagakeun. Kaasup nu ngaladénan dahar-inum atawa nu ukur ngahihidan ogé aya.
“Héy cantik! sindang bo. Ike geus teu sabar yeuh, hayang geugeura ngamake over di dinya!”, ceuk Nuna. Yimema nyampeurkeun. Gék diuk hareupeun Nuna.
“Senyum atuh Yi! Meni baeud baé ih. Aya naon deui sih?”
“Teu aya nanaon Nuna! Tadi malem émang kurang tidur. Tunduh kénéh ieu téh!”
“Oow! Der lah, bari tibra gé jadi didangdanan téh, da kamu mah teu hésé dipapantes. Rék disulap jadi Rani Mukherjee bisa. Disulap jadi Cut Tari mahi. Mata jeung irung kamu émang bagus. Malah disulap jadi Emma Watson gé cigana aman”.
“Heu heu, aku mah hideung Nun! Emma Watson mah kapan pakulitanana gé bulé. Amira tah nu ngepas disulap jadi Emma Waston mah!”
“Ahhhh, rékayasa. Suntik vitamin C dia mah ieuh. Dua ratus tujuh pulu lima rébu sakali gejos. Mimiti mah kudu unggal minggu heula, ka dituna dua minggu sakali, tuluyna kudu sabulan sakali. Rék nyobaan? Sok geura, kamu gé bakal bisa jadi bulé”.
“Can kapikiran Nun! Komo waragadna meni gedé kitu ningan. Aku mah konsénheula keur ngabiayaan berobat mamah jeung sakola adik aku”. Aya nu ngeyembeng na kongkolak panonna.
“Enya, teu kudu lah. Kamu mah da geus mahi. Nu santen mah jadi éksotik didangdanan téh. Nu konar mah kadang sok jadi pias, kudu pinter-pinter nambalanana.”
Sarupa-sarupa kosmétik téh ditapelkeun kana beungeut Yimema. Parigel pisan ramo-ramo Nuna ngusap jeung ngelapanana. Ti mimiti cléanser, toner, poundation jeung sajabana. Yimema neuteup beungeutna. Mimiti robah dangdanan. Kalinglap puguh ceuk sasaha gé mun manéhna geus didangdanan téh. Dina kahirupan sapopoéna puguh tara siga kitu. Ukur diwedak jeungdi lipstik saperluna.
“Bérés cyn....! Kari masang bulu mata. Sok peureum!”
Reup Yimema meureumkeun panonna. Keur kitu kareungeu sora Amira. Modél sénior di éta agensi. Jam sakieu kakara datang. Tilu jam satengah elatna ogé.
“Tong elat teuing ngajemput engké yaaaaah!”, sorana semu ogo. Lalaki nu nganteurkeunana ukur unggeuk. Manggut ka nu araya di éta di rohangan, tuluy ngaléos deui muru ka luar.
“Tuh superstar kakara norojol. Geus ganti deui baé gacoanana euy! Anjrit! Kasép deui baé Yi! Ngelay Ike nempona boooo.”
“Kutan! Ciga saha tah kira-kira Nun? Ciga artis lokal atawa artis impor?”, ceuk Yimema bari angger meureumkeun panonna.
“Jangkung badag Yi, Hrithik Roshan wé sugan mah. Duh, amis booo”.
Yimema ukur imut. Dicicipta ku manehna kumaha liweyna biwir Nuna ogé gerak leungeunna. Manéhna siga nu hayang ngagakgak. Tapi ku manéhna dipengkek.
“Atuh teu jauh jeung Adé Ray nya!”
“Saha?”, ceuk Nuna. Tarangna kerung.
“Enya Hrithik Roshan!”
“Ha ha, Yi-Yi, Yimema. Aya-aya wae.”
“Teu resep ka nu konar aku mah Nun! Sok belikan cenah sifatna. Jaga mun aku punya cowo, rék néangan nu hideung manis ah. Kesanna téh leuwih macho da!”
“Ah teu kabéh lalaki nu pakulitanana konar belikan meureun Yi. Jeungna deui naha yéy bet boga pikiran kitu. Pangalaman nya? Yéy putus jeung kabogoh nu konar pakulitanana?”
Yimema ukur imut deui. Pikiranana ngulayab teuing ka mana. Ingeteun ka Ibad cigana. Geus dua bulan taya ngiberan, sumawonna datang ngapélan. Nu jadi marga lantaranana, Ibad teu satuju kana profési menéhna nu ayeuna dikeureuyeuh ku Yimema. Ibad leuwih satuju Yimema angger jadi kasir di salah sahiji réstoran fastfood di ieu kota. Sanggeus Yimema lulus casting di hiji agensi, nu harita merlukeun modél loba pikeun kaperluan hiji acara. Sanggeus Yimema resmi jadi modél di éta agénsi, sanggeus Yimema beuki sibuk fashion show jeung pemotrétan, Ibad beuki arang datang nganjangan. Akhirna ngampleng taya béja jeung carita.
“Yi! Kalah tibra ditanya téh. sok ayeuna mah beunta. Kari buuk yéy nu dibebener. Ike rék ngagarap Sang Superstar. Teu resep sabenerna mah ka Si Éta téh. teu resep ku olo-olona. Tapi bisi manéhna mangadu ka Si Bos. Ké ike dibeslah. Jebléh ma ike.” Leungeunna katuhuna ngémpréng. Tuluy ngaléos nyampeurkeun Amira.
Sanggeus saréréa bérés didangdanan tuluy dibagi ransum makan siang. Nasi dus ti salah sahiji réstoran fastfood nu kakoncara. Rérés makan siang, Om Sas ngawawarkeun susunan acara. Iraha-irahana kudu ngamimitian fashion show sarta saha baé paratamu jeung pejabat nu haladir. Tina sajumlahing penampilanana jeung éta agénsi, ieu event minangka panggedéna nu diiluan Yimema. Totondén karirna ngaronjat. Manéhna mimiti dipercaya ku Om sas milu ngeusi acara nu kawilang badag. Hartina yimema bakal narima honor nu leuwih badag ogé. Hartina, Yimema bakal bisa mimiti nabungkeun sabagian panghasilanana. Nabung jeung nabung saloba-lobana. Pikeun waragad kahirupan manéhna, indungna reujeung waragad sakola adina.
Cunduk kana waktuna makalangan. Yimema sabatur-batur geus tatan-tatan. Saurang-saurang leumpang luhureun catwalk. Nu haladir kaleprok taya reureuhna. Mungkas acara, MC ngahaturanan saurang lalaki tengah tuwuh naék ka panggung. Panitia mérékeun bucket kembang ka Yimema nu tuluyna dipasrahkeun ka éta lalaki. Hadirin kabéhanana narangtung. Kaleprok deui beuki tarik, tuluy éta lalaki téh diaping ku paramodél ninggalkeun panggung. Acara réngsé kalayan tartib tur aya dina kalancaran.
Basa saréréa ngabring deui ka rohangan ganti, Yimema mandeurikeun manéh. Paneuteupna euntreup ka juru éta rohangan. Aya Amira di dinya. Amira jeung hiji lalaki nu kacida dipiwanohna. Lalaki nu kungsi nyulik sabagian haténa. Lalaki nu kungsi dipicinta ku manéhna.
Lalaunan Yimema leumpang ngadeukeutan, ngadeukeutan nu keur anteng ngobrol. Katempo pisan ku manéhna leungeunna keur silih ranggeum.
“Kang Ibad!”, pokna semu dipengkek. Nu digerona ngalieuk. Koréjat cengkat. Tuluy nuteup semu nu kacida reuwaseun pisan.
“Yimema!”
“Muhun, damang kang? Bingah tiasa tepang di dieu!”, sorana ngageter. Halon pisan. Imut dipaksakeun, hayang katempo marahmay. Dirékayasa, ngahaja ku manéhna imutna dirékayasa. Ngarékayasa imut dina sabagian lambaran carita lalakon kahirupanana nu can sirna tina nandangan tunggara.

BULAN NYUMPUT DINA MĒGA

CARPON TRIBUN JABAR- 25-27 OKTOBER 2011

Ti saprak mulang ti imah éta awéwé kituna téh. Samar koléséh. Katempona téh samar koléséh. Siga nu ngemu kabingbang jeung kahariwang. Tapi satékah polah dibunian. Ngarah taya saurang ogé anu nganyahoankeun, naon anu sabenerna keur karandapan ku dirina.
Ceuk pamikirna sugan wéh geus didatangan ka imahna mah moal katutuluyan. Di hareupeun kulawarga éta awéwé sagalana dibalakakeun, yén Pergiwa Sulaksana téh tunanganana. Moal kungsi bubulanan deui gé deuk unggah ka balé nyungcung.
Puguh asa teu percaya cenah Pergiwa tuluy deukeut jeung éta awéwé téh. Pangkatna ukur tenaga administrasi. Sakolana ukur tamatan SMA. Jauh mela-melu lamun dibandingkeun jeung dirina. Teu kudu dipihamham deui urusan babat-bibit, jeung bobot kulawargana. Sasat aya tingalieun batur. Sakufu, sadarajat antara Pergiwa jeung dirina mah. Pada-pada sarua emasna.
Peuting éta, kasaksén ku manéhna bulan mabra cahayana. Langit lénglang, béngras-cékas ngondang kawaas. Kakapeungan méga hideung tingarudat ngahalangan. Laju nyingray deui digebahkeung angin lirih nu ngoconan. Ēndahna peuting purnama teu bisa mepes kahariwang na dirina. Dina waktu nu moal lila deui rék panganténan, Pergiwa ciga-ciga nu deuk sulaya kana jangjina.
Peuting éta manéhna ngalangeu dina jandéla kamarna. Paneuteupna dialungkeun ka lebah mabrana bulan. Nyéh imut, basa implenganana nganjang ka alam rarancang éndahna pésta kariaan. Pergiwa reujeung dirina diuk ngaréndéng diréncéng-réncéng. Diriung-riung ku dulur, dikawal ku kadang warga. Suka bungah galumbira.
Peuting beuki jempling. Angin ngahiuk neumbag kana beungeutna. Buukna nu hideung meles ririaban kaanginan. Sawaréh nutupan kana beungeutna. Nutupan irung bangirna, nutupan buleud panonna. Panon éndah nu kiwari kalimpudan pepedut liwung, dirobéda kahariwang kana nasib kahirupanana.
“Kang Iwa, naha bet kieu jadina? Naon kasalahan abdi nepi ka akang luas ngorbankeun sagala rupana. Ondangan geus dicitak. Gedong tempat engké kariaan geus dipanjer. Kitu deui tukang rias jeung kéteringna.”, manéhna ngagerendeng jeung dirina sorangan.
Paneuteupna dialungkeun deui ka lebah mabrana bulan. Lalaunan méga hideung tingarudat nyampeurkeun ngoconan bulan. Nébréngan sinangling cahayana sina kandeg nyaangan ka marcapada. Méga hideung lalaunan neureuy bulan. Kiwari bulan ngahiang. Bulan nyumput dina méga. Koréjat manѐhna cengkat. Panonna ngadak-ngadak semu hurung. Leungeun katuhuna dipeureupkeun. Tuluy sahabekna ditinggangkeun kana dampal leungeunna nu kénca.
“Kaya kieu mah teu bisa diantepkeun. Aing kudu hojah! Dikamanakeun beungeut aing. Dikamanakeun harga diri kulawarga aing lamun kudu bolay panganténan”, bari angger neunggeulan dampal leungeunna.
“Kang Iwa nu kitu téa mah. Bet teu pengkuh pamadegan!”, manéhna ngagerendeng deui.
Gék deui diuk. Tuluy nanggeuy gado. Luk tungkul. Biwirna teu reureuh gegereyeman.
“Toja’iah jeung lelembutan!”.
“Tapi, kapan ti leuleutik gé tara pernah ngasaan gagal lain? Sagala kahayang anjeun kabéh bisa katedunan”, ceuk hiji sora.
“Enya! Tapi pan ieu hal téh engkéna bakal aya hubunganana jeung urusan hu..........”, teu kebat cumarita. Deui-deui ti bѐh ditu aya nu nѐmpas.
“Alaaaaaaaaaaaaaaaaah, hukum? Hukum nanahaon! Anjeun lain jalma joré-joré. Moal béak saparapatna-saparapatna acan raja kaya kolot anjeun keur meuli sakarung hukum nu lumaku di ieu nagri!”, ngahatéan nu keur ringrang.
Nu keur nanggeuy gado téh ngoréjat. Jung nangtung ngadeukeutan méja rias.Teu poho jandélana ditutupkeun. Gék diuk nyanghareupan eunteung. Sajongjongan melong beungeutna sorangan. Nyéh imut. Teuing imut sari naon? Nu jelas mah ngadak-ngadak panonna bet beuki hurung. Leungeun katuhuna ngarawel handle laci mѐja rias. Sorolok dibukakeun. Goréhél péstol kaliber 9 mm merenah dina tempatna.
“Piraku kudu ku ieu? “, cenah! Péstol téh tibang ditunjuk.
“Gunakeun! Piraku éta barang téh haben baé dikerem”, ti béh ditu nyoara deui.
“Enya! Kapan aing téh geus kaitung mahér ngagunakeun ieu barang!”, gerendengna pinuh kareueus.
“Tuh pan! Anjeun téh calakan. Lain wanoja nu épés méér! Lain wanoja nu pondok léngkah! Loba kaum Hawa nu jarago jaman ayeuna mah. Nepi ka dipaké panyalindungan ku kaum Adam. Loba lalaki nu nyalindung ka gelung kapan ayeuna mah. Buktikeun ieuh! Anjeun wanoja prakosa!”, ceuk sora ti tebéh ditu deui.
Peuting laju beuki simpé. Nu keur paguneman geus henteu kareungeu deui. Ramo-ramona nu laléncop ngeukeuweuk sacewir keretas. Keretas nu katampa ti satpam kantor Pergiwa. Nyéh imut deui. Mabrana cahaya bulan kiwari geus teu katémbong. Katutupan méga hideung nu datang ayang-ayangan. Dak dumadak marcapada poék mongkléng. Kadya nu méré tangara, méga hideung nutupan caangna haté. Haté manéhna nu eukeur pareumeun obor.
Isuk kénéh Kania geus saged dangdan. Henteu mumuluk heula cara sasari. Starlét hideungna henteu dipaké. Manéhna ngaluarkeun motor métik. Méméh ngageuleuyeung maju, manéhna ngasupkeun sacewir keretas kana saku jas kulitna. Harita, nu aya dina pikirna hayang geura-geura tepung jeung Pergiwa.
Nepi ka nu dijugjug Pergiwa geus teu kasampak. Kania bati hareugeueun. Hélmna dipaké deui. Aya nu nyurungkuy na sela-sela panonna. Inghakna henteu dipengkek. Ngahaja dibudalkeun marengan gerungna sora mesin motor. Gilig karepna, geus buleud paniatanana. Motorna di gas deui. Mangprung ngajugjug ka hiji mall nu perenahna di deukeut kantor Pergiwa. Nya di ѐta mall pisan manѐhna manggihan Pergiwa reureujeungan jeung hiji wanoja.
Kirilik BBM-na disada. Pergiwa nu ngirim pesen. Ngajak tepung ba’da magrib di imahna. Tanteu Ros, ibuna Pergiwa ngajak babadamian deui. Basa ditanya di mana posisina ayeuna, Pergiwa ukur ngajawab saperluna: “Apoték Utama Jaya!”. Taya deui kecap honey, taya deui kecap bébéb dina pesen BBM-na. Kapeurihna asa beuki nyanyautan. Rét manéhna ngarérét kana pigeulang leungeunna. Jam tangan nu dipakéna geus nuduhkeun pukul opat kurang saparapat. Meujeuhna jalma-jalma balubar ti pagawéanana séwang-séwangan. Gura-giru manéhna ninggalkeun éta patempatan. Leumpang gagancangan muru ka lebah kantor grup Témpo nu teu pati jauh ti éta mall. Kania muru ka lebah motorna diparkirkeun. Kabeneran manggih tempat pangjuruna. Jakét kulitna dibebener. Syal warna coklat motif LV nu meulit kana beuheungna diasupkeun kana jero jakétna. Tasna disoléndangkeun. Rentang-rentang opat urang awéwé kaluar ti panto rohangan kantor grup Témpo. Nu tiluan muru ka tempat parkir mobil. Demi nu saurang deui muru ka lebah motorna. Motor métik warna bodas. Cocog jeung informasi nu katampa ku manéhna. Sabot éta awéwé udet dangdan, memener jakét jeung hélmna, Kania miheulaan maju. Reg eureun hareupeun tukang inuman. Teu lila, geuleuyeung motor mѐtik bodas ngaliwat ka hareupeunana. Kania laju nuturkeun. Motor téh patutur-tutur. Tina sakitu lobana motor nu minuhan éta jalan, kapan teu ieuh silihtalingakeun na saha hiji-hijina. Masing-masing anteng kana jajalaneun nu rék disorangna. Tapi teu kitu pikeun Kania. Panonna manco kana motor nu aya hareupeunana. Disidikeun plat nomerna. Diperhatikeun nu tumpakna. Dituturkeun siga nu embung kaleungitan tapak.
Lebah Parapatan Buah Batu, kapegat ku lampu mérah. Kania pageuh nyekelan setang motorna. Rét deui-rét ka lebah trafict light. Lampu héjo nu didago acan kénéh hurung baé. Jajantungna mimiti ratug tutunggulan. Késang ngagarajag maseuhan tonggongna nu kabulen jakét. Teu ieuh dipiroséa. Teu lila lampu héjo nu didago-dago téh geuning geus hurung. Basa aya hiji mobil anu rada elat majuna, kelakson disadakeun patarik-tarik. Nu tarumpak motor paheula-heula maju. Tingsalemprung meuntasan setopan. Kitu deui jeung Kania. Motorna digas. Nyemprung ngadeukeutan motor métik nu plat nomerna geus diapalkeun ti peuting kénéh. Motorna ngaréngkép motor métik bodas téa. Suku kéncana ngajejek awak nu tumpakna. Galéong manéhna ngagaléong. Ampir-ampiran tikusruk, kaséréd ku tanaga motor itu nu leuwih ti heula ngagubrag. Kania ngagas deui motorna. Nyemprung beuki tarik ninggalkeun tempat kajadian. Saha nu rék merhatikeun ngagubragna hiji motor nu keur pagancang-gancang maju meuntasan parapatan? Kania asa diuntungkeun pisan. Terus nyemprung teuing kamana ngaléosna. Nu aya dina pikirna rék nyumput saheulaanan. Siga bulan peuting tadi, anu nyumput dina méga.
Kania nu keur numpi nganti-nganti hiji warti. Kacilakaan lalu lintas di Parapatan Buah Batu nu niwaskeun hiji wanoja kacida diarep-arepna. Sanggeus aya kana dua peutingna Kania henteu ngaktifkeun BB-na, pesen munggaran nu katampana nyaéta: “Kania aya di mana? Pergiwa di ICU RS Rajawali. Motorna aya nubruk ti tukang, ba’da magrib kajadianana”.

Cipageran, 2011

MANGLĒ, 6-12 Oktober 2011

SALAH MANGSA (3)

Mangsa kulawuna langit
Neundeun hawuk 'na teuteupan
Layung nu deuk hibar
Kawas éra rék mapakan

Tunggang gunung
Sésa-sésa wirahma pangharepan
Tinggarénang nyangsang dina pucuk awi
Lebah dapuran nu kungsi kaliliwatan

lebah dinya,
pegat sapisan

PONDOK BALI (4)

Kikisik, ceurik ngabangingik
Lambak motah galurana
Neumbag basisir
Ngahaja meubeutkeun manéh
Démonstrasi!

"Mun kuring bisa nyoara!"
Kikisik malik ngulisik

"Mun gejebur kuring jadi tangara!"
Lambak sada nngaharéwos

Ēndahna tempat bumetah
Ilang sarina
Dirorodan duruwiksa
Nu nngahaja maksa
"Kerja Rodi!"
Ngundeuran henteu nngayuman

Deuleu Jalu!
Kikisik nu tingkulisik
Teu wasa eudeuk nnyoara
"Abrasi!", Pondok Bali
Kiwari engeus abrasi
"Ērosi!", Pondok bali
Kiwari enggeus érosi
Saha nnu bakal miroséa?

MANGLĒ, 6-12 Oktober 2011

KAPISAH LAMBAK CISEUREUH (1)

Basa lambak di basisir Ciseureuh ngahajakeun reureuh
Sakedapan, ringkangna bet ciga ngahaja neuteup
Majar cenah, ku kѐwes kikiciprikan
Ngudag lambak ciga nu ngajak ocon
Ngotѐlan kakasih , ngungudag kacinta
Nu ngahaja ditaheun di lebah dinya

Harita, mangsa laju angin darat
Harѐwosna balabuh pipir basisir
Ciga balabuhna sѐwu kadeudeuh
Muru katingtriman nu maneuh manah pangrasa
Ngagalura dina lambak bet daria

Mangsa lambak jadi samping ayun ambing
Bet pikir nu rungsing nya kumareumbing
Samar kaudag jungjunan!
Lambakna bet motah teuing ku rosa
Maragatkeun kiciprikna wirahma ngalagena
Nu mѐpѐndѐ katineung urang duaan


NU MARENGAN MANGSA KEUR HUJAN (2)
Basa mangsa mimiti poѐk meredong
Gelebugna angin,
Tarik!
Neumbag kana waruga
Lenjangna hiji tangtungan
Sajorѐlat ngalangkang 'na ciptaan
Paneuteupna marengan ti kaaganngan

Ah, lѐbѐr wawanѐn tѐh!
Ciga aya nu ngaharѐwos:
"Belesatkeun cing tarik!
Mangprung ngajaul ka alak paul
Teu kudu gimir ku girimis nu miripis
Teu kudu keueung ku ceudeum nu aleum hieun!"
Sajorѐlat ngalangkang 'na ciptaan
Paneuteupna marengan ti kaanggangan

Kapan raga salira asa nyarengan
Duh kakasih!
Parimpen disimpen reujeung disidem
Enya, tos disimpen
Kanyaah tѐh parimpen rikip disimpen

Mangsa hujan maseuhan embun-embunan
Kanyaah anjeun nu ngarungkupan
Ngarungkup teuing ku pageuh
Ngarungkup kaliwat ѐndah
Parimpen tos dirangkepann
Disimpen buni disidem

EMA, UING MAH EMBUNG LEBARAN!

CARPON MANGLE, 8-14 SEPTEMBER 2011 NO: 2338

“Nyi Isah, omat nya, isuk ulah poho. Bawa baé budak mah, sina ulin jeung Cép Zidan!”
“Mangga Bu Haji, diéstokeun pisan!”
Sup Nyi Isah ka imah. Rét ka budakna nu keur ngeletek ulin nyonyoo momobilan palastik, momobilan nu kikipingna geus euweuh hiji. Anteng pisan katempona.
“Ngéng....ngéng...ngéng! Tidiiiiiiiiiiiid...!”, nyeta-nyeta jalma nu keur nyetiran mobil. Tuluy budak téh puputeran di tengah imah bari nanarik tali rapia panyérédna.
“Ujang, isuk urang boga gawé di bumina Haji Ningrum. Ujang meunang milu jeung Ema, tapi ulah bangor nya!”
“Enya”, budak téh unggeuk.
“Ulah galak ka Cép Zidan deuih!”
“Ah, teu sing. Saha nu sok galak. Aya gé manéhna nu sok galak ka uing!”
“Piraku Cép Zidan ngagalakan teu pupuguh! Ujang nu nyieun gara-gara ti heula meureun”
“Pira gé uing milu nyagap momobilanana. Alus tuda Ma!”
“Is, ulah sok culangung! Ujang mah neuleukeun wéh, ulah milu nyoo, bisi ruksak!”
“Momobilanana bisa maju Ma!”
“Heueuh!”, pokna bari nilepan bubututan.
“Iraha uing boga cocooan cara kitu?”, téléndén ngadeukeutan ka indungna.
“Jaga! Mun boga milik urang meuli nya! Asal Ujang kudu jadi budak anu bageur. Budak anu soléh, nu nyaah ka Ema!”
“Enya, uing nyaah ka Ema!”, budak téh nyampeurkeun, tuluy naleukeuman tonggong indungna.
“Jung geura beberesih, geura ngaji ka musola!”
Nyi Isah nangtung. Ngélék rigén wadah bubututan, tuluy diteundeun di kamarna. Jol deui ka tengah imah, kasampak Jang Isan nyoo kénéh momobilan.
“Ujang! Bisi kaburu adan. Rék ngaji moal?”
“Anteur ku Ema!”
“Ari Ujang kunaon? Biasana gé sok indit sorangan apanan!”
“Ceuk babaturan uing di musola, cenah uing mah teu meunang ngaji Ma, acan beresih cenah! Ari uing naonna nu can beresih téh kitu? Apan unggal rék indit ka musola gé uing téh mandi heula!”
Nyi Isah teu ngajawab. Panonna carindakdak. Lalaunan manéhna sideku. Beungeut anakna diteuteup, tuluy sirahna diusapan. Pok manéhna ngomong.
“Nam, geura ka cai. Ku Ema dianteurkeun ka musola. Ema rék nepungan Ustad Jamil ngarah babaturan Ujang diwurukan. Ulah aya deui nu nyaram Ujang ngaji ka musola.”
Budak téh geuning ngagugu. Léos indit muru jamban. Jamban nu kacida basajanna, sarua basajanna jeung kaayaan kahirupanana. Nyi Isah andiprek émok. Lila-lila cimatana nu ngilu cumarita. Sawirahma jeung inghakna manéhna sumambat. Nyambat nu geus taya di kieuna.
“Kang Pardi! Budak urang acan disundatan!”
“Ema, hayu!”, lamunanana kagebah ku sora anakna. Léos duanana arindit ka musola. Jang Isan katempona jigrah naker. Boga gunung pananggeuhan. Ceuk pamikirna, moal aya deui anu bisa gojéh masualkeun ayana manéhna di musola sabab ku indungna rék dilaporkeun ka Pa Ustad.
***
Balik buburuh téh rébo ku babawaan. Baju koko lulungsuran aya kana tilu setélna. Keur Jang Isan. Wareuteuh kénéh. Lian ti kitu dibekelan ogé rupa-rupa kadaharan. Kadahara nu ngareunah, kadaharan jalma jegud, nu salila ieu langka pisan kaasaan ku jalma pantar Nyi Isah. Bagja kumanjangan. Najan bari rada kerung, teu wudu haténa guligah. Kabaca tina gidigna. Kagambar tina gedig léngkahna. Dina pipikiranana pinuh ku rupa-rupa pertanyaan. Kunaon poé ieu Haji Ningrum sakulawarga balabah pisan? Pa Haji nu biasana judad-jadeud téh poé ieu mah ngadak-ngadak bet soméah. Nyambat tur ngahiap-hiap Jang Isan sina bareng ulin reujeung incu kakasihna.

“Yap ka dieu Jang Isan. Ulin jeung Cép Zidan. Yeuh, Pa Haji méré peremén!”, song hiji diasongkeun ka Jang Isan, demi nu sapak weuteuhna dibérékeun ka Cép Zidan, incu kakasihna téa.
Poé éta ogé, ngadak-ngadak Cép Zidan bageur sikepna. Tara tuluy nékéan anakna. Aya naon-aya naon?
“Ma, baju ti Cép Zidan ké soré rék dipaké tarawéhan nya!”
“Heug! Ulah heureuy di musola téh nya Ujang!”
“Enya Ma!
“Lain tempat jang heureuy di musola mah!”
“Enya! Uing mah tara heureuy, sieun di jiwir Pa Ustad. Ma, resep uing mah mun bulan puasa téh. Loba jalma nu barangkirim ka imah urang. Jalma-jalma ngadak-ngadak balageur deuih ka uing.”
“Heueuh, Ema gé kakara sadar! Paingan atuh.....!”
“Paingan Pa Haji bageur. Paingan Cép Zidan eureun nékéan uing. Pan ayeuna téh bulan puasa Ma.”
“Is, ulah sok boga pikir goréng ka batur. Anggur tarimakeun, urang keur boga rejeki. Nam geura ka cai!”
“Uing mah embung panggih jeung lebaran Ma! Hayang salilana bulan puasa. Ngarah uing seubeuh barangdahar nu ngareunah. Ngarah uing loba nu méré baju ajang indit ka musola. Ngarah uing....”
“Geus........ulah ngomong baé! Nam geura tatan-tatan, pan deuk tarawéhan!”
Nyi Isah ngaheneng deui. Aya benerna caritaan anakna téh. Dina bulan Romadon mah kapan ceuk Ustad Jamil gé iblis téh dicangcang jeung diborogod. Iblis nu sok ngaharéwosan nitah kumed ka kaum fakir miskin keur dicarangcang. Munasabah kabéh jalma paloba-loba ngalakukeun kahadéan. Paheula-heula padamilampah kahadéan. Naon sababna? Sabab taya sétan anu sok rajeun nyarékna. Lian ti kitu, ganjaranana dilipettikelkeun. Tina hiji kahadéan nu dipilampahna, meunang ganjaran nepi ka sarébu kali lipet. Lebah dieu agungna ajaran Islam téh. Agungna bulan Romadon nu pinuh ku barokah jadi kabagjaan pikeun sakabéh jalma, kaasup jalma-jalma nu hirupna siga Nyi Isah.
Unggal poé téh aya wéh nu nganteuran dahareun ka imahna. Kitu wéh, rupa-rupa kadaharan has bulan puasa. Kolek cau, candil, bubur sumsum, jeung és buah. Malah mah nu mahanan deungeun sanguna gé aya. Enya, mahanan deungeun sangu keur buka reujeung saurna meureun. Sabada sapoé jeput Nyi Isah buburuh baranggawé di imah jalma nu nitahna. Komo Jang Isan mah, kacida bungaheunana. Ku indungna diwurukan sangkan cacap puasana. Meureun neurak papatahna, katempona budakna jadi sumanget. Sumanget dina ngalakonan puasana kitu deui tarawéhna.
Pasti kana kituna téh. Lain baé pédah diwurukan ku indungna. Aya hal séjén nu nambahan sumangetna. Kapan ayeuna mah baju kokona aya keur ganti. Kitu deui kopéahna. Malah mah sendalna gé milu ganti. Teu weléh bari haharingan pareng inditna ka musola ogé. Ngahariring lagu nadom meunang ngawurukan Ustad Jamil di pangajian.
“Solatulloh, salamulloh. ‘Ala toha rosulillah”, sorana nu rada cempréng ngusapan kapeurih indungna. Kapeurih ku héngkérna pangaboga. Kapeurih ku waluratna kaayaan. Sasat hirup aya dina tungtung curuk batur, miharep nu haat milu mikahéman kana nasib kahirupanana. Ngan hiji nu jadi pangbeberah haténa. Hiji nu jadi pangbébénjo kapeurih hirupna. Jang Isan! Dina do’a nu dipéntana, dina amparan harepanana ukur hiji nu tuluy digalindengkeun, sangkan Jang Isan jadi budak anu soléh. Daék ngaji, daék salat, daék puasa sarta mikahormat nu jadi kolotna.
Puasa manjing waktu katompérnakeun. Di unggal imah mimiti euyeub ku karancagéan masing-masing pangeusina. Nu barangjieun kadaharan, nu getén beberesih jeung mapaés kaayaan imahna, nu aleut-aleutan balanja sarta nu paagul-agul darajat kahirupanana ogé aya. Sedeng Nyi Isah nasibna henteu
barobah. Ti mangsa ka mangsa. Ti taun ka taun. Angger. Manéhna ukur jadi panongton nu satia. Nyérangkeun ku panon haténa nu sabenerna ditalian rasa ngenes. Ngenes kana nasib nu ngabaguded dirina.
Puasa katompérnakeun. Kaayan di musola Ustad Jamil geus mimiti haneuteun. Haneuteun ku réana jalma-jalma nu deuk ngayakeun takbiran. Kolot-budak tinglaliud, minuhan legana éta patempatan. Allohu akbar-allohu akabar! Sora takbir ngabuana aweuhanna. Ngajak muji kana kaagungan Nu Maha Murbéing alam. Ngajak nyucikeun diri tina rereged dosa-perdosaan salila hirup kumelendang di alam pawenangan.
Allohu akbar-allohu akbar! Sora takbir minuhan madhab papat. Keur sadirieun Nyi Isah, sora takbir jadi robah wirahmana. Jadi kawih nu ngagerihan gurat-gurat kapeurih dina dirina. Sora takbir karasana nambah kelar ninggang raga. Raga nu mimiti dieunteupan kahariwang. Mun puasa geus lekasan, naha bakal aya kénéh jalma nu haat nyambung nyawana? Nongtoréng kénéh na pangdéngéna, basa Jang Isan nyarita, “Ema! Uing mah embung lebaran.”

(Cimahi, 10 Agustus 2011)

SĒMAH WANCI JANARI

CARPON TRIBUN JABAR - SAPTU, 6 AGUSTUS 2011

Cabé beureum, muncang, jeung bawang bodas nu direkuh téh. Samara séjenna disiksikan. Laja jeung séréhna dipékprék, diarah seungitna. Geus kitu tuluy samara téh ditumis, brus ku manéhna diasupkeun kana panci présto nu geus ngagulak dieusian pindang tongkol.
“Hemmm, tongkol balado ala résto, moal éléh rasana gé ku pasakan ti réstoran!”, cenah bari imut. Wur peuteuy nu meunang nyiksikan diasupkeun kana panci. Digalokeun jeung bungbuna. Geus kitu laju nuluykeun gégéroh wadah. Bérés usuk-asak jeung gégéroh wadah, bérés ogé sakabéh pagawéanana di dapur. Tuluy manéhna nyaitan popoéan, bari lalajo télévisi diteruskeun ku ngistrika. Kitu jeung kitu kagiatan sapopoéna.
Sinta kaluar ti tempat gawéna. Kasadaranana sorangan éta téh. Da saenyana salakina mah kurang panujueun. Bisi bosen cenah sapopoé aya baé di imah. Tapi Sinta teu tuluy jadi ngarumas. Ayana di imah téh dimangpaatkeun ku cara nambahan pangaweruhna dina widang dunya kawanitaan, kayaning urusan usuk-asak, ngageulis, jeung paélmuan séjénna nu bisa ngaronjatkeun kualitas dirina salaku ibu rumah tangga. Paribasa, ngarah parigel ngurus rumah tangga cenah, utamana lamun geus dipercaya boga budak. Ongkoh najan geus nincak taun katilu ngalakonan hirup rumah tangga, Jaka jeung Sinta can dipercaya boga turunan. Sataun ka tukang kungsi Sinta ngandeg, ngan tuluy miskram basa kandunganana nincak umur tilu bulan.
Babaturan saentraganana mah geus leuwih ti heula baroga budak, malah nu deres mah geus aya nu boga tilu sagala. Tunji téa meureun kasebutna. Tapi Sinta jeung Jaka teu ieuh peunggas harepan. Kitu deui kulawargana, méré pangrojong jeung tuluy – tuluyan ngahatéan, hiji mangsa harepanana pikeun boga turunan pasti bakal tinekanan.
Hiji poé, pareng keur béngras kacida. Angin leler ngahiliwir ngajak ocon jeung pucuk dangdaunan. Sinta keur diuk di patengahan bari macaan majalah. Léos ka kamar, balik deui geus ngagigiwing hiji albeum. Albeum lawas, dieusi foto-foto jaman manéhna SMA. Panonna euntreup kana hiji foto. Lalaunan diusapan.
“Di mana ayeuna, Di?”, cenah basa neuteup hiji foto, sobat dalitna keur sakola di SMA.
Tiluan sosobatanana téh. Diah, Sinta jeung Jaka. Jaka nu ayeuna jadi salakina téh lanceuk kelasna. Siga gula jeung peueutna puguh gé. Disebutna téh Trio Bringkar, bring ka ditu-bring kadieu teu weléh babarengan baé.
“Di pengker ongkosna!”, ceuk Sinta. Hiji mangsa basa mulang ti sakola. Dius angkot téh maju deui. Nya nu pangpandeurina turun téh Diah. Sabab, imahna deukeut terminal. Manis Diah téh. Awakna jangkung leutik, pantesna téh jadi modél, jadi penyanyi, atawa jadi artis meureun. Ēta cenah sakapeung mah nu sok jadi panyirikan Sinta téh. Enya, da pangawakan Sinta mah puguh mungil, henteu jangkung cara Diah.
Najan nyobat, tapi ari urusan karesep mah geuning béda. Basa Sinta milih jurusan IPA, Diah mah milih asup ka IPS. Basa Sinta milih ékskul karaté, Diah mah milih kesenian. Jiwa intertainerna leuwih dominan batan Sinta, sobat dalitna. Kitu deui cita-citana, hiji mangsa hayang nuluykeun sakola ka Ausie cenah.
“Meni jadi kacapangan hoyong ka Ausie téh, Di! Heug lah ku ‘Nta didungakeun, sing tinekanan, asal ulah jadi autis baé!”, harita téh dina angkot, tiluan akey-akeyan.
Keur anteng Sinta ngalamun, nyoréang mangsa ka tukang, nyipta-nyipta tur muterkeun deui panineunganana, tirididna klakson mobil bet ngagareuwahkeun.
“Geuning tabuh sakieu parantos mulih, Kang?”, cenah, muru salakina nu kakara mulang ti pagawéan.
“Muhun, ngahaja ijin ka Si Bos ngarah tiasa istirahat heula!”
“Istirahat? Maksadna?”, song cai entéh haneut ka hareupeun salakina.
“Yap, calik caket Akang!”, leungeun Sinta dituyun. Gék diuk di gigireun salakina. Leungeunna ngarongkong kana kotak leutik wadah tisu. Salambar tisu didudut, dipaké ngelapan beungeut salakina nu renung kénéh ku késang.
“Capé nya! Eueut heula atuh, bilih kabujeng tiis!”, song gelas téh diasongkeun. Suruput Jaka nginum. Tuluy neuteup pamajikanana.
“Geulis, hatur nuhun! Teu kedah lebet kleub “Istri Taat Suami” Salira mah, ku kieu gé tos janten jaminan kana guligahna manah Akang!” Nu geulis téh laju imut.
“Taat leresan mana heula atuh! Ari taat dina leresan keresana kaum istri dipoligami mah asana téh teu kedah ngadegkeun kleub sagala. Tangtosna gé......”
“Moal aya nu keresaeun.” Salakina nu nuluykeun. Pok deui nuluykeun cumarita.
“Geulis, dangukeun. Akang kedah mios ka Jakarta sareng Si Bos. Ngahadiran rapat di kantor pusat. Moal keueung dikantunkeun?”
“Tangtos keueung atuh. Mun urang tos gaduh budak mah nya, meureun moal keueung teuing.” Panonna cumalimba.
“Nyaah teuing. Sing sabar nya! Hiji waktos Mantenna bakal ngaijabah paneda urang.”
“Bade nyuhunkeun diréncangan ku Nyi Uning, putrana Bi Karti téa ningan, wios?”
“Mangga, saé gé kitu. Rajin jeung bageur budakna. Keun da seueur baladna ieuh Bi Karti mah. Sabaraha hiji putrana téh?”
“Lima! Kang, pami jaga urang boga budak, Nyi Uning wéh nu mantosan di dieu téh nya?”
“Mangga, Akang mah ngiringan. Nu penting mah Salira aya dina kabagjaan. Nam atuh wartosan heula Nyi Uningna, ba’da magrib Akang mios.”
Kira-kira mangsa sareureuh budak disampeurna téh. Nu miang dijajapkeun ku paneuteup. Sinta ngajengjen neuteup Mérsi pulas hideung nu mawa salakina. Indit kana mobil reujeung bosna.
“Lumayan, uang transport ti kantor janten weuteuh. Simpen nya geulis!”, haréwos salakina basa rék asup kana mobil.
Sanggeus nu diteuteupna ngiles diteureuy poékna peuting, Sinta unggah deui ka imah. Kasampak Nyi Uning keur beberés méja makan. Nyaan, rajin budak téh.
“Uning geus tuang?”
“Atos téh, tadi di rorompok.”
“Tapi di dieu mah pan acan. Nam atuh tuang heula!”
“Wareg kénéh ah!”
“Keun atuh, ke rada wengi urang ngadamel mi rebus nya! Pami tos bérés pépéren baturan Tétéh di dieu, urang nongton télévisi.”
“Mangga!”. Léos Nyi Uning ka dapur.
Kari Sinta nu aya di tengah imah. Ramo-ramona mencétan rimot. Teu resep lalajo sinétron geuning Sinta mah. Lieur ngabandunganana cenah. Karesepna nongton komédi, bisa ngeunah seuri gagalakgakan nénjo pamolah artisna meureun. Mun teu kitu nu ditongtonna téh film-film Hollywood. Film action utamana mah. Kamajuan téknologina dina widang sinematografi ngahudang kumecrék mangrébu-rébu kali, ngahudang kareueusna. Keur kitu kareungeu ponsélna ngirilik disada, sms ti salakina, ngabéjaan yén manéhna geus tepi ka nu ditujuna.
“Gusti, mugia pun lanceuk dipaparin kasalametan, lahir- batin, dunya-ahérat.”
Bari meureumkeun panonna, Sinta ngadu’akeun salakina. Husu pisan. Bray panonna dibeuntakeun deui. Rét kana jam nu ngagaplok dina témbok. Enya, luyu jeung itunganana. Jam sakitu pibakaleun nepina téh. Hartina Si Bos teu ngajak reureuh heula di jalan.
“Uning, tunduh?” Sinta ngarérét ka lebah Nyi Uning diuk. Nu ditanya ukur seuri.
“Nam atuh geura ka kamar. Ku Tétéh geus dibérésan da. Sieun moal saré sorangan?”
“Sareng Tétéh wéh mondokna, wios abdi mah ngampar di handap ogén!”
“Iy....borangan geuning Uning téh!”
“Di rorompok gé mondok téh opatan atu da. Pun adi nu aralit di luhur. Abdi sareng Irah nu galedé ngampar di handap. Da Si Bungsu Hamid mah sareng pun biang.”
“Kutan! Yap atuh. Tapi teu kudu ngampar Ning! Di kasur baé jeung Tétéh da lalega ieuh!”
“Alim ah, wios, ngampar wéh abdi mah.”
Dipapaksa gé keukeuh embungeun budak téh. Antukna Sinta éléh déét.
Basa Salakina mulang ti Jakarta poé isukna, kira-kira ba’da isa, Nyi Uning teu tuluy ngéndongan deui. Dibahanan oléh-oléh jeung duit keur jajan téh kacida atoheun naker. Satengah lumpat Nyi Uning ngaléos ti imah Sinta bari kacida jigrahna.
“Akang! Resep di Jakarta téh?”
“Atuh kantenan da ngaranna gé kota gedé, kota métropolitan. Aktivitas jalma téh teu kahalangan ku poékna peuting. Malah loba diantarana nu ngamangpaatkeun mangsa peuting pikeun ngajalankeun pancén ti tempat gawéna.”
“Maksadna?”
“Enya. Di kota gedé mah sagala gé bukana 24 jam. Non stop. Ti mimiti kafé jeung réstoran, POM béngsin, hotél jeung tempat hiburan séjénna.”
“Oh..........,dupi hasil rapatna naon?”
“Hasilna nambahan picapéeun. Akang kudu tihot-hat ngaronjatkeun kinerja parakaryawan, utamana di departemén nu dipingpin ku Akang. Apal kapan kumaha tungtutan digawé di pausahaan swasta mah.”
“Muhun, wayahna. Mugia Akang ihlas ngalakonanana.”
“Amin. Untung aya Enung. Wangsulna Akang ti kantor heug dipapag ku imut anu kareueut, kacapé téh ilang sapada harita.”
“Hatur nuhun, dupi Akang émut kénéh ka Diah? Diah, sobat urang waktos SMA?”
“Atuh kantenan. Sidik deuk sapok-pokeun pisan Akang dodongéng. Kamari basa ka Jakarta téa Akang diajak ulin ka Kafé Kemang. Akang tepung jeung Diah.”
“Hah........nu leres?”
“Enya. Manéhna bareng jeung hiji lalaki, sigana mah salakina, ngan geus aya umuran. Ciga nu senang nempo dangdananana mah. Malah mah keur kakandungan da. Kawasna mah téréh ngalahirkeun.”
“Baruk! Di Jakarta nya salila ieu téh matuhna. Sanggeus ramana ngantunkeun saatosna boboran téa harita teu kantos masihan deui kabar.”
“Sibuk pisan meureun!”
“Ngobrol henteu sareng Akang?”
“Yah, tapi teu lami. Tuluy nyuhunkeun nomer hapé Enung. Keun sugan engké aya nelepon.”
“Akang henteu naroskeun alamat bumi sareng nomer hapéna?”
“Is, jangeun naon!”
“Ih, itu geura. Atuh kanggo abdi!”
“Lah ku ngémut dugi ka dinya. Keun da Akang tos masihan nomer hapé, sina itu nu ti heula koling-koling.”
“Muhun dina kituna mah, bati gegetun baé. Ku hoyong nganaha-naha ka Diah téh. Bet ngampleng taya béjana. Mugia baé hiji waktos mah aya nepungan.”
Mangsa ngagayuh wanci janari. Sakumna mahluk anu kumelip rampak narik kampuh pikeun ngogo katunduhna. Diwuwuh nyecepna hawa tiis parat nembus kana balung. Jadi panyirep nu kacida matihna pikeun ngarapetkeun panon, nyegah usik tina pangliliranan, sok sanajan ukur sakoréjat. Simpé! Dak dumadak, kasimpé mépéndé éta wewengkon.
Teuing ti beulah mana datangna. Loba alternatif jajalaneun asup ka éta lembur téh. Patugas ronda nu ngariung di pertelon deukeut kantor RW Jatiragas kawas anu teu ngarasa kagareuwahkeun. Anteng tinggerendeng ngobrol jeung padabaturna. Sakapeung kareungeu sora déhémna, ditéma ku anu batuk. Sakapeung deui sada sora nu sareuri, kawasna téh bari diharudum sarung.
Teuing ti beulah mana datangna. Rerencepan kawasna téh. Rikip pisan. Aya nu ngajengjen hareupeun panto hiji imah. Mangku orok nu keur tibra dina aisanana. Leungeunna keketrok kana panto. Dina wanci nu keur meujeuhna sepi jempling atra pisan kareungeuna. Kitu deui ku nu boga imah.
“Kang! Gugah!”, ceuk Sinta bari nepakan leungeun salakina.
“Aya naon?”
“Sada nu ngetrokan panto!”
“Ah, dédéngéan wungkul meureun. Akang mah tunduh kénéh!”
“Ih, henteu. Tah dangukeun!”
Koréjat Jaka hudang. Gék diuk dina sisi ranjang. Jung nangtung muru kana lomari pakéan. Bray pantona dibuka. Tina sap nu panghandapna Jaka ngaluarkeun bedog panjang. Tuluy nungtun pamajikanana, duanana kaluar ti kamar muru panto hareup.
“Akang, kadé! Bilih jalmi anu niat henteu hadé!”
“Enya! Enung di dieu, pengkereun Akang!”
Sinta nurut. Leungeunna pageuh muntangan cangkéng salakina.
Sajongjongan simpé. Nu keketrok kana panto teu kareungeu deui. Basa ceuk pangrasana di luar téh aman, Jaka muka tulak panto. Bray panto dibuka. Duanana kacida reuwaseunana. Basa nempo aya orok dibulen ku simbut beureum ngagolér hareupeunana. Regeyeng dipangku. Bari rurusuhan Jaka nungtun leungeun Sinta, tuluy arasup deui ka imah.
Duaan silihpelong. Sajongjongan silihpelong.
“Astagfirulloh...........orok saha ieu téh?”, ceuk Sinta.
Song orok teh diasongkeun ka Sinta. Kuduaan diteuteup. Tuluy simbutna dibebener. Pluk aya amplop murag lebah cindung nu nyimbutan sirah budak. Gancang dibaca ku Jaka.
“Nta jeung Kang Jaka. Hampura nepungan ku cara kieu. Mihapé ieu budak. Ku soléhna Nta jeung Kang Jaka, kuring yakin ieu budak bakal dipikanyaah. Mihapé Nta, pangdidikeun sina pinter cara Nta. Sina junun cara Kang Jaka. Ulah hirup siga kieu, siga kahirupan indungna.”
Duaan silihpelong deui. Duaan bareng nyebutkeun hiji ngaran, ngaran sobat nu salila ieu keur didagoan nepungan.
“Diah! Diah Sri Lestari!”
Tacan sirna kahemeng maranéhna ku kajadian nu tumiba, hawar-hawar kareungeu sada kohkol ditihtirkeun. Sora nu nakolan tihang listrik. Pabéja-béja, aya mobil sédan tigebrus ka jurang lebah parapatan Jatiragas.
Basa Jaka ngajengjen hareupeun téras imahna, lar Bi Ciah ngaliwat. Tukang warung nu kakara balik balanja ti pasar. Ti Bi Ciah Jaka nampa béja. Cenah ceuk polisi nu mariksa di TKP, diprédiksi rém mobil téh ngelos. Nurugtug mudun ti tonggoh. Nu nyupiranana awéwé. Tina kartu idéntitas nu kapanggih di TKP, nu nyupiran éta mobil téh ngaranna Diah, Diah Sri Lestari.

(Cikendal – Cimahi, Juni 2011)

PEUNGGASNA WIRAHMA ASIH

MANGLE, NO. 2332, 21-27 JULI 2011

Bayeungyangna beurang lantis dibanjur hujan kasorénakeun. Ngagebrét badag pisan. Sageretekan, laju baganti jadi ngepris. Ngepris ngaririncik. Ngadaweung na beungeut jandéla kamar di tingkat dua, paneuteup mah anteng mencrong ka lebah situ. Jung nangtung, rérégan nu mapaésan kaca jandéla lalaunan ditutupkeun. Atra na teuteupan, ngeprisna cai hujan ninggang kana beungeut situ, cluk-clak laluncatan. Ragragna piligenti, siga nu ngahaja meunang badami.
Teu karasa, jejeg dua taun rumah tangga jeung manéhna téh. Rarancang hayang boga budak geus disapukan ku duaan. Ongkoh deuih usaha nu ditaratas geus mimiti kapetik hasilna. Saeutik-saeutik kuring bisa nabung keur bekel pikahareupeun. Enya da bapana mah teu bisa diarep-arep sagemblengna. Boh rejekina boh kanyaahna.
Untungna, tepi ka poé ieu mah manéhna henteu jalir kana jangjina. Malah karasa beuki mideudeuh. Komo basa apaleun kuring ngandeg mah. Mun pareng datang ka Purwakarta teu weléh rébo ku babawaan. Paribasa, hayang nyukakeun nu keur ngandeg cenah. Ari kuring tara ieuh moro babawaanana. Nu diboro téh sok jinisna. Réngsé mairan cai kuring sok tuluy maskét. Si Utun nu resepeun kitu téh, cékéng. Sok tuluy imut dikitukeun téh.
Beuki lila beuteung téh beuki mendeyang. Beuki ogo rarasaan téh. Kahayang mah salilana dibarengan ku manéhna. Diparéndé, diméménan. Ari ieu bet sabalikna. Manéhna keur sibuk pisan, loba uruseun. Pausahaanana di Bandung keur loba nampa orderan. Komo deuih ayeuna cenah keur boga maksud. Si Tétéh hayang ngalegaan imah, diloténgkeun. Kaharti dina kituna mah, ku heureutna lahan di kota Bandung ngalegaan imah téh jadi ka luhur. Jeungna deui alesanan utamana mah barudak maju galedé. ABG téa keur meujeuhna loba kahayang. Hayang kamarna merenah, misah hiji séwang. Tangtuna gé hal éta téh merelukeun waragad nu teu saeutik . Ari kuring? Ana pareng boga kahayang gé sok mikir sababaraha kali. Ngarumasakeun manéh, kuring mah ukur jadi bagian dina kahirupanana.
Sanggeus aya kana tilu mingguna manéhna henteu ngelol, poé ieu mah pareng ngurunyung. Saperti biasa rébo ku babawaan. Tapi kuring henteu rébo mapag ku rasa. Mimiti hambar. Peurih cocogna mah boa. Logikana kapan kudu adil ngabagi jadwal kilirna. Komo deui sasatna di dieu téh keur gedé beuteung. Tapi geuningan bet kieu buktina. Wajar asana mun ati diunggahan ku kapeurih.
“Badé tuang heula atanapi badé siram heula?”
“Atos geulis, istirahatkeun. Hawatos ka Si Utun, dicacandak baé cakah-cikih!”, leungeun kuring dituyun, didiukeun sisi ranjang. Biasana mun geus adeganana kitu, kuring tuluy ngagéléhe kana taktakna. Ku manéhna diusapan. Tapi ayeuna mah bet teu hayang. Haté galécok ngomong sorangan. Ngalétakan rasa sorangan. Ulah sina tuluy ngaberung nuturkeun kaambek, ambek ka salaki nu puguh meulahkeun rasana. Nempo ulat kuring kitu, kaciri manéhna bangun anu reuwaseun. Pantes rék reuwas gé da biasana kuring mah tara kitu. Pasemon teu weléh marahmay. Teu weléh ogo, salawasna mapag tur ngarungrum ku kasono, komo kapan jeung salaki téh puguh langka pisan bisa tepung.
“Capé geulis? Naha bet alum?”, paneuteupna nu nyeleksek ngajojoan jejeroan haté kuring. Hayang téh ngajawab bari nyengor. Ngabudalkeun kaambek. Leuir teuing kilir atuh da! Sok, saha nu teu ambek, kesanna téh asa nyapirakeun pisan. Tapi bet teu wasa kedal. Bari tungkul, lalaunan sirah gideug.
“Hapunten Akang nya! Urusan di kantor teu tiasa dikantunkeun. Katambih deui noron ngajajap-jajap Si Teteh, piraku Akang henteu nyarengan!”, cenah. Hampang nakeranan lentong nyaritana. Teu apaleun yén kekecapanana téh nurihan batin kuring. Komo basa pareng manéhna nyebutkeun kecap “Si Tétéh”. Kacipta dina wangwangan, sakulawarga aleut-aleutan, abring-abringan ka ditu-ka dieu, sabataé pastina gé. Kaayan ciga kitu téh boa saumurna moal kaalaman ku kuring mah. Sabab, mun pareng indit jeung kuring salawasna rerencepan, salawasna gagancangan. Paribasa, wayahna cenah, ngarah rikip. Tuh pan!
“Teu sawios!”, hideng biwir mangnémbalkeun. Sok sanajan sabenerna tojaiah jeung eusi haté. Goloyoh ka enggon, ngagéléhé kana kasur, nonggongan manéhna nu angger kénéh diuk sisi ranjang. Teu lila tuluy manéhna pipilueun ngagolér.
“Teu kénging mengkeran carogé, pamali!”, haréwosna. Najan haté mah ambek, kapaksa lalaunan awak téh malik. Da enya, kitu kuduna kapan. Prok paadu teuteup. Nyéh manéhna imut. Lalaunan pipina diusapan. Teuing nepi ka iraha bisa tuluy ciga kitu!
“Tos wengi, urang bobo yu! Yap, ku Akang urang usapan, ngarah tibra.” Anggel dibebener, dipaké nanggeuy sirahna, tuluy kuring disangkéh, sirah digolérkeun na dadana. Tuluy diusapan deui. Ku nyaan, panon bet hésé pisan dipeureumkeun. Haté, rasa, jeung pikir bet tuluy marojéngja baé. Béda jeung manéhna, bakating ku capé di perjalanan meureun teu lila gé tuluy ngaguher, tibra nakeranan. Sedeng kuring bet tuluy ngacacang ka alam panglamunan.
Isukna, basa sajungeun rék mulang deui ka Bandung manéhna ngedalkeun jangji. Rék marengan kuring dina waktuna ngalahirkeun. Sirah unggeuk ngaenyakeun, sedeng haté mah bet juba-jebi, asa hamham kaparengkeun!
Piduabulaneun deui ngalahirkeun, kuring beuki rajin nataharkeun sagala rupana. Sakur nu dipapatahkeun ti kolot kabéh digugu. Unggal isuk gé ngahajakeun rajin leuleumpangan ngurilingan Situ Buleud. Kitu deui senam hamil gé dilakonan. Sakabéh kagiatan kuring sok didongéngkeun ka manéhna. Boh via sms atawa via telepon. Hanjakal jinisna tara norojol datang. Demi nu jadi alesanana sibuk cenah! Ukur kolu ngajurungan jalma kapercayaanana pikeun ngalongokan. Enya dina kituna mah rébo ku babawaan, tapi kapan teu cukup ku pangirimna wungkul nu dipiharep téh. Nyeri karasana kana haté. Beuteung nu mendeyang diusapan. Halon pisan jumeritna eusi batin diharéwoskeun, ngagentraan kasadaran, ngagentraan kaihlasan, sina tumampi kana titis tulis kadar awak. Emh, anaking! Jaga hidep mah sing tinemu jeung kasinugrahaan hirup. Sing parigel ngawelah rasa kacinta. Matéahkeun galurana sina angger pengkuh dina wengkuan adeg-adeg logika, henteu ukur niheulakeun rasa!
Geus deukeut cigana kana waktuna ngalahirkeun. Bari cungar-cengir ngararasakeun mulesna beuteung, kuring ngirimkeun sms. Samenit, dua menit, nepi ka saparapat jamna manéhna taya malesan. Nyel keuheul. Tuluy ponsél dipareuman. Geus karasa rada kerep mulesna tuluy indit ka bidan nu teu pati jauh ti panganjrekan. Di dinya, tarungna kanyeri lahir jeung kanyeri batin ragot pisan. Tumerapna kuring ukur bisa rambisak. Ngagugu napsu mah hayang ceurik gagauran. Dina waktu kuring bajoang, antara hirup jeung paéh manéhna henteu marengan. Ngadekeman baé anak pamajikanana di Bandung. Ari ieu, nu ayeuna arék dijurukeun téh anak saha? Kapan anak manéhna kénéh! Kapan cenah meunang hayang boga anak awéwé téh. Kari-kari bet henteu ditungkulan gurudagna!
Ngan dua poé aya di bidan téh. Poé katiluna kuring geus meunang balik. Tuluy ngajurungan Mang Adun sina ngabéjaan manéhna ka Bandung. Teu kasampak di kantorna cenah, da saréréa keur araya di lembur Si Tétéh. Mentegeg haté téh. Deui-deui urusan Si Tétéh. Kabayang, Si Tétéh ngabedega nulak cangkéng, mupuas bari émprak. Tuluy tutunjuk ka kuring. Tanda manéhna nu meunang dina ieu peperangan. Bakating ku ngarasa teu kuat nahan aworna mangrébu rasa, antukna hing baé ceurik. Walungan bedah caahna. Sakuat-kuatna kuring, sabedang-bedangna kuring, angger ukur pangawak awéwé, resep niheulakeun rasa manan logika. Minculakna rasa nu ahirna ngéléhkeun logika, malindes ka diri sorangan. Tungtungna, ajur haté. Rét ka nu keur tibra, lalaunan diharéwosan.
“Enung mah sing iatna ngajaga rasa kacinta nya, ulah siga Mamah...!” Sumegruk ceurik balilihan nu terus nuluykeunana.
Tasyakuran opat puluh poé téh rék dilaksanakeun ba’da isa. Manéhna kakara norojol. Kitu gé bubuhan baé cenah anak pamajikanana keur suwung. Indit pakansi ka Jogjakarta. Lawas teu patepung lain gandrung kapidangdung. Kalah ka hambar rasa nu dipibanda. Satékah polah dipeper. Dalah dikumaha baé ogé adeg-adeg étika nu kudu pangger dicekel. Nu datang téh tuluy dipapag. Celengok leungeunna dicium. Dina sela-sela aktivitas jalma-jalma nu marantuan popolah, kuring yakin maranéhna nyaksian éta adegan. Boa nyarahoeun kana kapura-puraan kuring meper rasa nu sabenerna keur pagaliwota jeroeun dada. Sup manéhna ka kamar. Kamar nu geus aya kana opat bulanna teu dilongokan. Enya, panungtungan nepungan téh basa kuring ngandeg tujuh bulan. Rurat-rérét ka sakurilingna. Karasa beuki rupek meureun kamar téh. Katambahan box bayi jeung lomari wadah papakéanana. Tangtuna jauh tangéh jeung kamarna di Bandung nu lalega ublug-ablag.
“Mana putri Papah téh!” cenah muru kana box. Budak téh bet ngabelenyéh, ciga nyaho yén bapana nu salila ieu dianti ayeuna aya nepungan.
“Geulis nya Nung putra urang téh!”, marahmay paromanna. Nu keur ngageubra téh dipangku. Tuluy nungtun kuring, gék duaan dariuk dina sisi ranjang. Celengok budak téh dicium. Tuluy panonna beunta, diusapan tarangna lalaunan, reup peureum deui.
“Socana cureuleuk ciga mamahna!”, tuluy neuteup kuring. Teu hayang némbal.
“Pangambungna ogé bangir ciga mamahna, tapi lambeyna mah ciga Akang nya?”, manéhna neuteup deui. Nyao ah! Haté galécok sorangan. Paguneman, antara napsu jeung kasadrahan.
“Yap urang gentos acukna. Sakedap deui pangaosan dikawitan!”, ceuk kuring. Bérés ngabajuan budak, tuluy nyayagikeun baju ganti keur bapana. Réngsé salin manéhna kaluar ti kamar ngamprokan para tatamu nu geus daratang ka imah. Teu lila acara téh dimimitian. Ustad Endang nu mingpinna.
Sajeroning acara lumangsung kuring teu husu merhatikeun. Tarung batin beuki campuh ngabratayuda. Antara nuluykeun mupusti katresna atawa megatkeunana. Enya diuk mah ngaréndéng, tapi teuing, asa ngaréndéng jeung saha. Kakapeungan kuring maling-maling neuteup. Nu keur sila mendeko téh diteuteup. Rasa cinta, rasa nyaah, bogoh, jeung katrésna ngusapan pigura haté nu geus renghat kabéntar rasa kuciwa. Anteng rasa téh anjeucleu na beubeulahan haté. Kalayang deui wangwangan ka mangsa kurang leuwih opat bulan ka tukang. Mangsa kanyeri jadi simbut unggal peuting. Mangsa karingrang jadi panyandaan waruga nu taya tanaga. Mangsa manéhna arang nganjangan. Kapeurih kahudang deui.
Basa acara lekasan kuring buru-buru ngampih, miheulaan numpi di kamar. Sanggeus tamu teu kadéngé deui tinggerendeng, manéhna asup ka kamar.
“Geuning teu acan kulem!”, pokna bari mesem. Teu riuk-riuk ngarasa boga dosa.
“Tacan tunduh, sarengna deui abdi aya pisanggemeun!”, sora mimiti dareuda.
“Perkawis naon téa geulis? Oh...enya, urang legaan nya bumi téh, rarupek. Pan ayeuna mah tos aya Si Jimat!”, cenah. Leuh, kitu geuning jejeroan pamikiranana. Meunteun rasa jeung eusi haté ukur cukup ku pangolo haliah dunya. Paingan salila ieu téga teu embol-embol da pangrasana geus diwakilan ku pangirimna. Ujug-ujug asa gedé tanaga jeung kawani téh. Sora gé bet jadi tatag. Nyingkah geuning dumareuda téh.
“Sanés perkawis éta. Ieu mah perkawis urang duaan, badé kumaha kapayunna?”, beungeutna diteuteup.
“Maksadna?”
“Kang, hapunten abdi. Abdi nyaah ka Akang. Tapi, ti danget ieu ka payun mah urang titipkeun baé kanyaah téh dina diri budak. Tos buleud pamadegan abdi seja masihkeun deui sagemblengna diri tur kacinta Akang kanggo Tétéh!”
“Asih, nyarios naon ieu téh?”, manéhna ngadeukeutan.Tuluy pageuh nangkeup kuring.
“Rumaos ahir-ahir ieu Akang tambélar. Tapi teu gaduh maksad badé mungkas lalakon. Komo deui ayeuna katalian ku budak!”, rangkulanana beuki pageuh.
“Abdi nu teu sanggem neraskeun!”, lalaunan leungeunna nu meulit kana cangkéng dileupaskeun. Tuluy kuring pindah diuk, kana sofa nu nyanghareupan télévisi. Manéhna milu nuturkeun.
“Akang nyaah ka Salira!”, cenah. Diukna ngésér ngadeukeutan. Leungeun kuring méré isarah sangkan manéhna henteu laju ngadeukeutan.
“Abdi gé nyaah ka Akang. Mana abdi kersa didua gé, bari Akangna sumput salindung ti Tétéh. Sanes abdi nu mungkas galur lalakon. Tapi Akang! Akang ku anjeun nu ngahaja mitembeyanana. Ngancurkeun kapercayaan jeung kaihlasan abdi!”
“Asih, rumaos Akang lepat. Moal! Moal diangles, enya Akang nu lepat. Waktos Salira tarung antara hirup jeung paéh Akang henteu nyarengan. Akang neda dihapunten. Alim pami kedah pipisahan mah. Komo ayeuna geus aya budak. Kapan sasat hoyong pisan boga budak awéwé téh, da geuning ti Si Tétéh mah tiluanana gé lalaki!”. Angger mamawa ngaran Si Tétéh. Si Tétéh nu salilana jadi panyirikan kuring. Naon sababna? Si Tétéh bisa salilana babarengan jeung manéhna sasukana. Sedeng kuring? Loba jangji nu ukur jadi mamanis biwirna wungkul, ari kanyataanana horéng ngan ukur fatamorgana.
“Enya gé abdi téh ukur pangawak awéwé, lebah dieu mah abdi kedah nangtukeun sikep. Kateuadilan Akang ka abdi salami ieu ngawewegan buleudna paniatan, atos baé urang dugi ka dieu!”
Bru manéhna nyuuh kana lahunan. Nu nyuuh téh diusapan. Lalaunan sina cengkat, didiukeun dina korsi. Kojéngkang kuring muru dispénsér. Top nyokot cangkir dua, curulung dieusian. Song hiji diasongkeun ka manéhna, ari nu nu hiji deui mah keur kuring. Suruput cai téh diinum.
“Teu kedah hariwang, abdi moal megatkeun silaturahmi. Megatkeun getih tina kokocoranana. Iraha baé Akang palay tepang sareng Si Jimat teu kedah asa-asa, sumping baé ka dieu!”, ceuk kuring. Koloyong manéhna kana ranjang. Budak nu keur ngageubra téh diciuman. Terus manéhna malikeun awakna. Gék deui diuk dina korsi gigireun kuring. Gap leungeunna ngaranggeum ramo-ramo kuring. Diképéskeun lalaunan, kalah beuki pageuh nyekelan.
“Kénging akang nangkeup Salira, sakali deui wéh?”, panonna nu beueus kénéh ku cimata neuteup leleb. Jung nangtung ngajungjungkeun leungeun kuring. Dina amparan sésa-sésa kanyaah, kuring hudang nuturkeun panungtunna. Leungeunna pageuh meulit kana cangkéng. Lalaunan sirah téh diusapan. Beungeutna beuki deukeut kana beungeut kuring. Rénghap napasna beuki kerep, haroshos, ngusapan pipi. Basa panangkeupna beuki mageuhan, bari ditompkeun kana ceulina kuring ngaharéwos, kalimah anu sarua diucapkeun nalika kuring léah narima panglamarna, kalimah anu sarua dicapkeun nalika peuting munggaran lalayaran dina jaladri asih.
“Buleudna Situ Buleud lir buleudna paniatan urang sanes?”
Rénghap napas duaan beuki haroshos wirahmana. Basa dua sukma keur ngoléang kakalayangan, kareungeu dengékna sora budak mungkaskeun adegan nu sakuduna. Adegan asih nu ujug-ujug reureuh wirahmana! Peunggas sapisan!

Cimahi, 29 Mei 2011
( Panineungan di Grand Hotél Situ Buleud)

SI ABAH

TRIBUN JABAR - SAPTU, 2 JULI 2011
KU: HENA SUMARNI
Angger , pareng mangsa carangcang tihang Si Abah norojolna téh. Muru hiji imah nu perenahna tukangeun imah kuring. Imah Bi Iyah. Bi Iyah téh tukang nyieun gogoréngan, kayaning géhu, bala-bala, goréng ulén, donat jeung asakan séjénna. Hal séjén nu jadi tangara pikeun diri Si Abah téh nyaéta sora leumpangna. Ngétéplékna léngkah nu kareungeu mangsa wanci simpé kénéh ku aktivitas, nongtoréng pisan kana ceuli. Lian ti éta, cara Si Abah uluk salam, béda jeung kalolobaan jalma ayeuna.
Sok diteuteup mun pareng ngaléos ti imah Bi Iyah téh. Najan nempona ukur ti tukang, ukur katempo tonggongna wungkul, tapi atra pisan kumaha kaayaanana. Leumpang geus henteu gancang deui, antaré naker siga nu ngahaja ngitungan léngkah sorangan. Leungeunna ngajingjing kérésék nu dieusi gogoréngan. Dagangkeuneun!
Ēta nu ngirut panitén téh. Dina kaayaan umurna anu geus henteu ngora deui, Si Abah daék kénéh barangsiar nyumponan pangabutuh hirupna. Pangabutuh hirup dina jaman anu sakieu weritna. Beunang disebutkeun werit keur kahirupan masarakat leutik mah. Sabab, hahargaan anu tuluy tinuluy patingtérékél sarta pakasaban anu beuki dieu beuki hésé ditéangan. Cenah ceuk nu rahul téa mah, kieu pibasaeunana: komo nénéangan rejeki halal, dalah néangan rejeki haram gé geus hésé pisan. Kaayaan rahayat leutik nu digambarkeun saperti di luhur téh tangtuna baé patukang tonggong jeung nasib paragegedén jeung parainohong, boh pengusaha pon nya kitu deui anggahota partey pulitik nu kalibet urusan korupsi di ieu nagri. Kapan hirupna téh ngahenang-ngahening pisan. Malah mah bisa geugeuleuyeungan mancangkrama ka luar nagri sagala. Dina copélna gé pelesiran ka Bali mah bisa. Kawasna maranéhna mah moal ngalaman hirup ripuh. Balangsiar wanci subuh bari jangjang-jingjing atawa tunggang-tanggung dadagangan.
Balik deui ka sual Si Abah téa. Ti harita sok tuluy dititénan kabiasaanana. Tara towong pisan, unggal poé, unggal mangsa carangcang tihang norojolna téh. Kétéplék sora leumpangna, sendal jepitna, sarung poléng, kamprét bodas sarta kopéah hideung nu dipakéna geus dalit jeung panon kuring. Pikir ukur bisa neguh jeung maparah boa Si Abah geus teu bogaeun deui kadang warga! Teuing jeung saha matuhna! Pituin urang lembur ieu atawa jalma nu ngadon bubuara kitu?
Lamun disebutkeun urang lembur ieu, lembur Cikawéni, asa taya nu dedegenana ciga kitu. Kokolot lembur kapan geus loba anu tilar dunya. Baheula mah di lapang érwé sisi jalan sok dipaké ririungan ku kokolot lembur téh, bari ngarasuh incuna-incuna. Ayeuna mah éta lapang téh geus salin jinis jadi warnét. Demi nu jadi gagantina sok nyayakeun ririungan téh parapamudana. Bari jeung ngalaligeuh kénéh éta gé deuih. Ngariungna di éta tempat lain bari ngarasuh, tapi sok tuluy gigitaran nepi ka tengah peuting. Atuh dina wanci beurangna jadi tempat ngamodif motor anu sora kenalpotna mantak pengeng kana ceuli. Taya hiji gé anu katingal balangsiar ciga Si Abah nu sok datang ka Bi Iyah unggal wanci carangcang tihang téa. Kungsi éta gé ditanyakeun ka Bi Iyah. Susuganan manéhna apaleun saha sabenerna Si Abah téh. Jawabanana semet nyebut duka. Kaharti dina kituna mah, tetelepék teuing kana urusan batur meureun, nu penting mah daganganana aya nu mantuan mangiderkeun. Tapi da asa ku panasaran!
Hiji poé, datangna téh rada beurang. Kareungeu Si Abah uluk salam. Ngalanglaung. Semu dialeu-aleukeun rada panjang. Ku genah kareungeuna. Aya kaihlasan dina ngalanglaung sora uluk salamna. Kareungeuna bet asa nepikeun pesen pikeun ihlas nyanghareupan kahirupan. Sumanget dina nyanghareupan hirup sarta dibarengan ku kasabaran. “Assalamu’alaikuuuuuuuuuuuuuuuum!”, nongtoréng kana ceuli.
“Kasiangan Bah?”, kareungeu Bi Iyah nanya.
“Enya, kaleresan pun incu nu ti Sumedang araya di dieu.”
“Resep nya ngempel!”
“Nya kitu téa wéh, majar ngahaja sono kana dongéng ti Abah. Atuh da indung - bapana geus tara merlukeun ngadongéngan barudakna. Ukur dicukupan ku kaulinan jaman ayeuna. Permios Nyai!”
“Mangga bah, kadé laleueur!”, ceuk Bi Iyah. Mangpaurkeun meureun. Warugana nu ukur sakitu saré’atna nyorang jalan nu sapeupeuting diguyur ngagebrétna ci hujan.
Hiji deui peunteun Si Abah téh nambahan. Tina pagunemanana jeung Bi Iyah nu bieu kareungeu beuki ngandelan kareueus téh. Kawasna, resep mun hiji mangsa pareng ngaguar pangalaman hirupna. Ari kolot mah kapan tangtu loba luang pangalamanana. Ninggang kana paribasa, legok tapak genténg kadék. Landung kandungan laér aisan. Leuleus jeujeur liat tali. Mulungan élmuning kahirupan pikeun jadi cecekelan, jadi calecer tur dipiharep bisa ngawewegan kayakinan kana naon rupa nu geus diajarkeun dina bag-bagan élmu agama.
Puguh, rumasa! Acan ngarasa sampurna nyanghareupan hirup téh. Mungguh kapan kasampurnaan mah anging Alloh nu kagunganana. Urang mah ukur manusa nu teu elat milampah salah. Henteu elat ku kakurang dina prakna ngalaksanakeun ibadah. Ngan kapan pameunteun bener henteuna manusa, leket henteuna ibadahna, sarta alus goréngna laku lampahna, lain papada urang nu ngahakiman. Jolna lain ti papada manusa pikeun nangtukeun loba henteuna dosa téh. Kapan sakumna muslim papada uninga, Alloh mah lautan hampura. Henteu jeung moal nampik ka umatna nu geus milampah hiji dosa. Asal bener dina ngalaksanakeun tobatna. Pikeun ngandelan éta kayakinan, salah sahiji carana kapan ngaguar pangalaman ti parasesepuh. Salah sahijina meureun ka Si Abah!
Subuh éta mah ngahaja panto dapur téh dibukakeun. Maksud téh sangkan hawa seger wanci subuh asup. Lian ti kitu, anginna dipiharep gancang nuhurkeun lanté dapur nu kakara bérés dipél. Hiliwirna aroma buah tina pembersih lanté nu dipaké nepi kana irung. Seger kaangseuna. Top kana sapu jeung pangepélan. Tuluy digantungkeun kana paku paragina gigireun mesin cuci. Panon ngulincer niténan sabudeureun dapur. Lening tur bérés. Kari ngahaneutkeun deungeun sangu jang mumuluk isuk-isuk.
Basa ngalengo tina panto dapur niténan jajalaneun tukangeun imah nu brasna ka imah Bi Iyah téa geuning meni barala. Bungkus urut jajanan barudak lolobana mah. Puguh liliwatan saréréa éta jalan téh. Rungseb katempona. Runtah ayang-ayangan sapaparat jalan, ti mimiti hareupeun imah Bi Iyah nepi ka tungtung bénténg imah kuring. Ku hésé nyadarkeun masarakat urang mah, teu pira, sina sadar sangkan ngabiasakeun miceun runtah kana tempatna. Lain lang-lung ka mana sokna. Ih...da ku hésé. Ēta deuih, lanjangna tatangga kéncaeun imah. Ku ngedul-ngedul teuing. Tara daék beberesih nyapukeun runtah nu pabalatak lebah jalan liliwatan saréréa téa. Enya gé nu dipaké jalan téh taneuh kulawarga kuring, tapi kapan alhamdulillah geus jadi fasilitas umum. Wajar asana téh mun meresihanana gé babarengan. Gap kana sapu nyéré, séak tuluy sasapu. Teu wudu ngahunyud runtah téh. Tuluy diasupkeun kana kérésék. Biasana dua poé sakali dipiceun ku Mang Uwo, tukang runtah di wewengkon kuring matuh.
Keur kitu, kareungeu kesrékna léngkah Si Abah téa. Bari nyenyekel kénéh sapu nyéré kuring melong ka lebah datangna éta sora. Jajalaneun nu rék diliwatan ku Si Abah. Jol nu dianti téh norojol. Pécékrék leutik pangawakanana. Sarung poléngna dominan ku warna héjo. Kopéahna buludru hideung, henteu dibaju kamprét poé ieu mah, tapi maké kaos nu geus lalayu sekar. Basa paadu teuteup, kuring miheulaan seuri. Si Abah males ku imut. Katara waosna bérés kénéh. Paromanana marahmay, pakulitanana beresih.
“Beberesih Néng?”, pokna.
“Muhun”
“Rajin Enéng mah”, pokna deui.
“Hatur nuhun”
“Henteu angkat damel?”
“Teu acan, sakedap deui”, ceuk kuring.
“Di mana damel téh Néng?”
“ Di Rumah Sakit”, walon kuring.
“Saé atuh! Tuang raka dokter?”, cenah nanya deui.
“Sanés Bah. Di Pémda anjeunna mah. Dupi linggih téh palih mana?”
“Palih kulon Abah mah. Ah, da tara sok campur jeung batur. Ieu baé abah mah, percaya tur yakin ka diri sorangan”, cenah bari merenahkeun dampal leungeun kana dadana. Kuring kerung.
“Punten, kumawantun sumanggem! Mun urang guguru ka ustad, kapan sarua jeung urang ustadna gé, pada-pada manusa kénéh. Jadi keur naon? Mending yakin kana diri pribadi baé. Bener diri urang hartina bener ogé hirupna urang! Punten kumawantun”, pokna deui. Kuring beuki kerung.
“Teu sawios”
“Punten, dupi Enéng yuswa téh sabaraha taun?”
“Tilu puluh salapan.” Inyana imut.
“Abah mah tujuh puluh salapan. Pun bojo genep puluh salapan. Nikah taun lima puluh hiji. Berekah, nepi ka ayeuna taya pacogrégan.”
“Saé, turutaneun abdi. Dupi putra sabaraha hiji , Bah?”
“Dua belas , Néng. Incu tos dua puluh dua. Enéng putra sabaraha?”, malik nanya.
“Nembé hiji.”
“Geuning?”
“Muhun, hoyong mah dua atanapi tilu deui, tapi wallohu’alam, rupina Mantenna tacan mercanten deui.”
“Keun. Ulah alit manah. Hiji gé asal cageur, bageur, bener, pinter tur singer.”
“Amin, hatur nuhun.”
“Néng! Teu gampil kapan ngadidik budak téh. Koncina tuladan ti diri urang. Urang nu jadi kolotna. Punten kumawantun!”
“Mangga, teu sawios.”
“Mugia katampi, sing janten élmu.”
“Amin, hatur nuhun, tangtos, katampi pisan.”
“Alhamdulillah, sadayana putra Abah lulus banglus hirup rumah tanggana, teu kareungeu aya nu pacogrégan. Naon margina? Margi ajeg landasanana. Kahiji, ulah sok pirajeunan nyarita ku basa anu kasar. Leres?
“Muhun, leres pisan.”
“Lamun urang, salaku kolotna sok ngagunakeun basa kasar, utamana hareupeun nu jadi anak, tinangtu bakal diturutan.”
“Muhun, leres pisan.”
“Conto. Salaki - pamajikan paraséa. Salakina nyebut tolol ka pamajikan. Pamajikanana nyebut goblog ka salaki. Kapan éta téh sarua jeung ngabolékérkeun aib diri sorangan. Kapan nu lalaki nu sok nolol téh. Sarta nu awéwé nu logor mah. Tuh pan, moyok diri sorangan éta téh.” Basa ngareungeu kekecapanana nu bieu mah teu burung rada meureudeuy kuring téh. Ēra!
“Nu kadua. Ulah niheulakeun rasa ambek. Budak hésé diatur, ambek. Salaki elat mulang, ambek. Pagawéan dapur teu barés ambek. Euweuh jeung leungit sipat sabarna. Padahal, palasifah hirup urang Sunda mah nyekel deleg kana hiji paribasa “jalma sabar téh bakal jadi subur”. Leres?”
“Muhun, leres pisan!”
“Seueur jalmi nu sarumping ka Abah. Geus rimbitan, tapi datangna sosoranganan! Mun lalaki datang nyorangan dititah balik deui ku Abah mah. Pon nya kitu deui sabalikna. Jadi, mun rék datang ka Abah mah kudu jeung pasangan séwang-séwangan. Ngarah sauyunan ngaihtiaranana. Ngarah apal deuih naon baé pameulina.”
“Hatur nuhun kana samukawis piwejangna Abah. Mangga dikantun.” Kuring surti, ka mana ngaléokna obrolan téh.
“Mangga Enéng, hatur nuhun parantos kersa ngobrol sareng Abah, hapunten bilih aya kecap anu kirang merenah larapna. Mugia naon rupi anu disanggemkeun ku Abah tiasa janten élmu.”
“Amin, hatur nuhun.”
Léos Si Abah ngaléos moro imahna Bi Iyah. Teu lila kareungeu kétéplék sora léngkahna, laju ngajauhan. Tuluy ngiles kasilep ku sora gerungna patalimarga nu mimiti balawiri ka lebah wewengkon Jalan Cikawéni. Satuluyna sumebar béja. Ceu Acah jeung Mang Kimin jadi maju usahana sanggeus guguru ka Si Abah. Jang Asep pruk ngadahup ka Néng Marni majar cenah diihtiaran ku Si Abah. Kang Alan kapilih jadi caleg taun ieu guguruna ka Si Abah. Ras inget kana caritaan Si Abah harita. Kuring jadi kurang-kerung deui.
“Pami Enéng hiji waktos kersa rurumpaheun nganjang ka rorompok ka Abah, omat, kedah sareng ingkang raka. Supados sauyunan ngaihtiaranana. Supados uninga deuih naon baé pameulina.”


Cikendal, Mei 2011

ANJANI JEUNG LEUWI DAHU

KU: HENA SUMARNI
Pasawahan ngaplak satungtung deuleu. Mantak waas kana haté. Kawaas anu keuna kana mamaras rasa. Tingsérédét tur tingsareblak. Teu rék kitu kumaha, malikan deui napak tilas ka ieu tempat téh ayeuna mah teu dibarengan ku manéhna. Manéhna nu meunang sataun leuwih reureujeungan, ngalukis rupa-rupa panineungan nu ngahaja diguratkeun dina kanvas haté kuring. Haté kuring nu kiwari ngabaketrak, teuas, geunteul, rumeuk tur burakrakan. Pabaliutna rupa-rupa rasa, wuwuh numpukeun kapeurih. Padahal rasa téh angger keur manéhna. Ngan robah ajénna. Kacinta, kanyaah, kadeudeuh jeung rasa dengdem. Pagalo ngajadi hiji. Peurih.....karasana beuki peurih! Huntu kekerot, leungeun nu ti tatadi dipeureupkeun dipaké neunggeulan pingping sorangan, dipaké neunggeulan dada sorangan. Neunggeulan diri nu geuning bet éléh wowotan. Kasoran jurit dina palagan kaasih bari dipapatri kapeurih.
Nyoréang deui mangsa ka tukang. Mangsa anyar wawanohan jeung manéhna. Harita, kuring jongjon cumarita di podium. Salaku jurnalis, kuring kapeto cacarita, ngeuyeuban pangaweruh parapamilon dina widang kamekaran basa. Padahal, teu ieuh ngarasa bisa. Bubuhan puguh dipaksa, ahirna mah éléh déét. Keur anteng cumarita, bet paadu teuteup jeung hiji wanoja nu diuk gigireun sobat kuring. Belenyéh imut. Inguk manggut tanda rengkuh. Luk manéhna tungkul. Kitu deui diri kuring bet laju teu puguh rasa. Klik cenah! Aya nu disada dina rasa haté kuring. Aya rasa anu béda, ngagalura bari tuluy marengan salila nya cumarita. Pareng sanggeus acarana lekasan, kuring muru ka Ki Sobat. Kapan mémang jeung inyana pisan miang ti Bandung téh.
“Kang, ieu nepangkeun, anggota urang. Ti Tasik anjeunna téh!”
Solongkrong manéhna ngasongkeun leungeun. Gap, pataréma! Deui ieu haté bet tuluy ngageter. Geter ahéng nu teu kaharti ku naon nya musababna.
“Anjani Hastuti!”, pokna.
Gusti! Sorana. Halimpu nakeranan. Asa ku nyerep kana liliuh rasa ieu haté. Asa kakara ngadéngé, halimpuna éta sora bet ningtrimkeun lelembutan. Pok kuring némbal, sarua nyebutkeun ngaran sorangan.
“Andika Gumelar!”.
Ti dinya mah tuluy ngobrol ngalér-ngidul. Rupa-rupa. Ti mimiti ihwal pakasaban nepi ka urusan kalangenan tur kadaharan nu jadi karesep masing-masing. Ku lucu! Cenah karesepna téh kana tomat. Tomat téh sok dirujak. Rujak tomat karesepna. Basajan pisan. Basajan sikepna, basajan dangdanana, basajan ogé cara manéhna ngirut haté kuring. Ngiwat lelembutan ieu diri, nepi ka tagiwur nya pipikiran.
Poé-poé satuluyna dieusian ku mangréwu-réwu carita. Carita antara kuring jeung manéhna. Jauhna jarak antara Bandung jeung Tasik, teu ieuh jadi hahalang. Aya jalan komo meuntas. Mindeng kuring meunang pancén ngadongdon sababaraha tempat pikeun jadi sumber berita di wewengkon Tasik jeung sabudeureunana. Tina sakitu lila jeung mindengna patepung, aya hiji hal nu jadi kapanasaran. Mun pareng neuteup liliuh panonna, bet ciga aya rusiah nu disidem. Disidem disamunikeun. Tina galécokna mun keur anteng cumarita. Tina imut jeung rindatna. Tina rupaning aktivitasna nu ngudukeun bisa ngahibur balaréa di jomantara. Enya, kapan manéhna téh penyiar di hiji radio.
Tapi, lain gé kuring, mun teu hasil nyusud tapak rasa panasaran. Kasang tukang kuring salaku jurnalis mampuh nyelok rupaning eusi haténa. Tungtungna ngaburula, mudal sakabéhna. Sakabéh lalakon hirupna diwewelkeun ka kuring. Ngabasakeun diwewelkeun téh cenah pédah boa kuringna mah embung jadi tampolong paragi nandéan ngabulaéhna sagala rupa bangbaluh hirupna. Da tadina gé ukur hayang nyaho. Teu ieuh miharep sakabéhna dibudalkeun. Lahuta teuing mun kuring boga paniatan kitu. Tapi ari geus kieu mah nya kagok asong. Sakalian deuk ngahaja ditandéan. Ongkoh karunya ka jinisna. Horéng banget nya ku piwatireun lalakon kahirupanana.
Ceuk manéhna kieu. Kieu basa ngamimitian nyaritakeun sabagian lalakon hirupna. Di saung harita téh, saung ranggon Leuwi Dahu, nu jadi saksina.
“Dika, Jani teh da boga salaki. Malah mah boga budak. Tapi lain brol tina rahim sorangan. Budak kukutan. Sabab geuning Jani mah teu bisa ngarundaykeun turunan. Jani mah gabug, Dika!”


Panonna nu semu ceuleuyeu, melong ka jauhna. Kana ngaplakna pasawahan satungtung deuleu. Hiliwirnna angin neumbag rada tarik. Jung manéhna nangtung. Leungeunna muntang kana tihang saung. Buukna nu galing muntang ririaban katebak angin. Sawaréh mah nutupan kana beungeutna. Nutupan paromanna nu alum nguyung. Patukang tonggong jeung galécok kabungahna mun pareng keur siaran di radio. Ah diantep! Moal diganggu. Keun, sina bangblas cumarita.
“Jatnika ngaranna. Ēta ngaran téh Anjar nu méré. Cenah itung-itung pameungkeut geugeut duaan.”
Buukna disiklakeun. Terus ngodok saku calana jeansna, ngaluarkeun karét beungkeut rambut. Rambutna dibuntut kuda. Beuki nyari katingalna.
“Anjar? Ingkang raka?”
Sirahna gideug meueusan. Tapi kuring tuluy surti, saha Anjar sabenerna.
“Ayeuna Anjar teuing di mana ayana, basa katohyan ku Adam pédah Anjar sering nemonan ka imah, Jani paséa rongkah. Ti dinya panyakit Adam kanceuh deui. Resep sila, resep liar ti peuting, resep ngakaya batin Jani. Antukna manéhna dibeslah ti tempat gawéna. Malah kungsi di-BAP ku pihak anu berwajib. Adam nyéléwéngkeun duit nagara keur mélaan karesepna.”
Aya nu ngeyembeng dina kongkolak panonna. Terus manéhna nukangan. Taktakna endag-endagan. Nahan bedahna mangréwu rasa, nu dikemuna salila ieu. Basa ngahaja dideukeutan, tuluy milu ngajengjen tukangeunana, manehna tuluy malik. Gabrug ngarangkul, nginghak ngabangingik sawirahma jeung ratugna keteg jajantung kuring. Sajongjongan nu nginghak téh diantepkeun. Sina budal kasedihna. Sina palid ka nagri sarébu asih. Asih kuring ka manéhna. Lalaunan buukna diusapan. Ku dampal leungeun, lalaunan cimatana disusutan. Rét manéhna tanggah neuteup kuring. Panonna nu beueus kénéh ku cipanon neuteup geugeut, lalaunan biwirna embut, sirahna nyusup deui kana dada, sumerahna beuki nungtun lelebna kadeudeuh kuring. Angin nu ngoyagkeun daun paré, nganteurkeun wirahma asih. Séahna milu mépéndé, mépéndé dua haté nu keur dirungrum amisna kareueut deudeuh. Kadeudeuh nu teuing naon pingaraneunana!
“Andika Gumilar, naha atuh henteu ti baheula urang téh patepung!”
Sorana ngageter, eurih-euriheun kénéh. Dina sela-sela inghakna, leungeun katuhuna meulit kana cangkéng. Pageuh....ciga nu sieun ditinggalkeun. Sedeng ramo-ramo leungeun kéncana ngucumel ngaramesan kerah kaméja.
“Jani, taya kecap leuir pikeun silihpikanyaah! Najan kaayaan urang duaan sarupa kieu!”
“Enya! Keun, urang milosofi cai baé. Teuing rék kumaha jeung kamana palidna ieu rasa téh, urang angon ku duaan. Iraha Dika rék mulang ka Bandung?”
“Pagéto. Tapi minggu hareup gé ka dieu deui. Kapan deuk ngaliput pelantikan bupati terpilih. Meureun Jani gé nampa pancén nu sarua?”
Sirahna unggeuk. Tuluy diantelkeun nyuuh kana dada. Nangkeup deui pageuh pisan. Kaangseu parfum nu dipakéna, nyelengseng noélan irung. Ukur wasa diusapan nu nyusup téh, diseuseup embun-embunanana. Mun kongang mah, hayangna leuwih ti kitu. Tapi kadeudeuh nu najan ukur jadi mangandeuh ngenyed kadali nu méh leupas palakiahna.
“Mun meunang nawar, Jani mah embung pukah. Hayang kieu baé salawasna. Ngagéléhe dina dada Dika. Dada nu jadi sagara tempat Jani balabuh. Ngadon reureuh tina rupaning bangbaluh hirup. Tapi Dika kudu mulang ka Bandung nya!”
Dijawab téh ku imut. Diusapan deui buukna. Deudeuh, asih, bagja ngalimpudan saung ranggon. Ngalimpudan wewengkon Leuwi Dahu nu ngamprokeun dua rasa. Rasa nu pacampur jeung samagahana kaayaan. Bongan! Bongan pada-pada geus duaan.
Ngahaja ba’da subuh muru ka Bandung téh. Kirilik ponsél disada, horéng sms ti manéhna. Eusina pinuh kadeudeuh, ngomat-ngomatan sangkan iatna salila di perjalanan jeung tangtuna baé miharep sangkan gancang dines deui ka kota Tasik. Tasik anu resik, nu mampuh ngusikeun asih, ngulisikeun sukma, mébérkeun jangjang kahéman, tandon rasa, tandon raga. Nandonkeun rasa jeung raga nu kajiret guligahna kawih asmara, asmara nu disamaraan ku samagahana dua rasa.
Nepi ka Bandung, reureuh téh ukur dua poé. Pancén ti pagawéan ngudukeun kuring nyuprih deui élmu bag-bagan jurnalistik di Batawi. Kuring cenah nu kapeunteun mampuh jeung meujeuhna. Meujeuhna lebah bekelna ogé deuih ceuk staf di kantor mah. Ukur seuri konéng dikitukeun téh. Tilu bulan lain waktu nu sakeudeung ninggalkeun manéhna. Ēta nu jadi kabeungbeurat téh. Ngahagalkeun disms, dibéjaan yén kuring teu jadi indit ka Tasik. Hanjelueun pisan. Hanjeluna, teu béda reujeung kuring tangtuna gé.
Padetna jadwal pelatihan mamaksa kuring ngurangan konték jeung manéhna. Da enyaan atuh, boro-boro keur smsan, leuwihna teteleponan dalah keur udud gé teu ari-ari acan. Teu ari udud-udud acan. Nyaan kituna téh. Atuh pleng wéh taya béja-taya carita. Haté mah kebek ku kakangen. Nu biasana tuksel smsan, kari-kari dipegatkeun aktivitas, karasana téh kokoléangan, ngoléang dialungboyongkeun kasono. Geus diajam paniatan, réngsé pelatihan mulang ti Batawi téh rék nyelang ka Tasik heula. Kirilik ponsél disada, smsna malesan tur ngahayukeun pareng tepung di tempat nu biasa. Saung ranggon di Leuwi Dahu.
Cunduk kana waktuna, ngahaja disampeur ka tempat nu biasa. Paragi jangji pasini patepung. Hareupeun SMA Negeri nu perenahna sisi jalan. Tuluy mobil téh ngageuleuyeung lalaunan muru pertelon Cilémbang. Ngahaja muter jalanna, nguruling heula ka Perum Cisalak Permai, terus meuntasan rél karéta api nu brasna ka Leuwi Dahu téa. Nu diuk gigireun téh dirérét ku juru panon. Anteng neuteup ka jauhna. Angger! Sok kitu pamolahna. Gap leungeunna diranggeum. Pipina diusapan. Ukur imut, imut nu salilana aya dina kolébat jeung kélébétna lamunan kuring.
“Kangen henteu?”
“Dika kangen henteu ka Jani?”
“Ih, bet malik nanya. Mantak ngahajakeun ka dieu heula téh mélaan rasa nu éta!”
“Enya, kangen atuh lah!”
Neg! Kana angen aya nu neunggar. Kuring kateunggar ku nada jawabanana. Aya nu robah dina lentong nyaritana. Aya naon Anjani?
Mobil dikasisikeun. Prok patepung teuteup. Manéhna ngabalieur. Gap deui leungeunna diranggeum.
“Aya naon Anjani?”
“Dika, Leuwi Dahu mah itu, naha bet reureuh di dieu?”, pokna malibirkeun pananya.
“Nyaan ieu téh rék tuluy ngajugjug ka ditu?”, ceuk kuring. Curuk lempeng nunjuk ka béh hareup.
“Enya! Jani aya dongéngkeuneun.”
Manéhna unggeuk ngayakinkeun. Gas dihirupan deui, rada nyemprung ayeuna mah, hayang buru-buru nepi. Panasaran, dongéng naon cenah nu rék ditepikeun téh. Ngadak-ngadak bet teu genah rarasaan.
Nepi ka nu dituju, mobil diparkirkeun. Jrut tarurun, muru saung nu biasa. Pangjuruna. Genah di béh dinya mah. Malidkeun panénjo téh bangblas ka pasawahan sabudeureunana. Sabudeureun wewengkon Leuwi Dahu, réstoran nu sok dipaké jangji pasini patepung. Tuluy mesen ménu nu jadi karesep duaan. Saperti biasa, ulukutek leunca, sambel tauco jeung rujak tomat jadi ciri has ménu pesenan. Dina naratayna dahareun na daftar ménu éta réstoran, nu tilu mah tara ieuh katinggaleun.
Daging hayam beunang nyuiran geus ngahunyud dina piring. Sok hayang dihuapan kapan mun dahar téh. Tapi harita mah manéhna maké bet nolak.
“Entong ngahuapan Jani ayeuna mah. Jani nu rék ngahuapan Dika!”, pokna bari neuteup. Atoh dikitukeun téh éta nu dipiharep. Ngalimed dahar téh. Tapi manéhna mah henteu kitu. Caman-cémen, semu nu teu pati niat.
“Kunaon bet ngadak-ngadak ancin?”
“Tadi ngabaso di studio, bareng jeung Téh Enuy!”, pokna. Teu hayang loba tatanya. Da engké gé sok budal sorangan. Rot kana és jeruk. Ukur disuruput. Geus mimiti teu genah rarasaan téh. Leguk, pindah ngaleguk ci entéh haneut. Léos turun ka gigireun saung, kokocok leungeun. Kitu deui manéhanana. Laju, leungeunna gugupay ka pramusaji. Sababaraha wadah sésa alas kadaharan dipérénan. Iwal gelas és jeruk, cai entéh jeung rujak tomat karesepna.
Leungeun ngusiwel ngodok roko jeung korékna. Pelenyun udud. Haseup roko nyerebeng kabawa angin. Angin Leuwi Dahu nu kiwari bet karasa béda mapagna. Béda jeung sasari. Ngimbas kana bédana rarasan kuring ayeuna. Bet terus rasa. Rét ka nu gigireun, anteng ngeunteung memener riasan wedakna, lipstikna jeung buukna. Kirilik ponsélna disada. Diukna ngésér ngajauhan kuring. Ih, naha bet kitu! Biasana gé bari ngagéléhé kana dada nampa telepon téh, masing rék ti saha baé ogé. Ari ayeuna! Keun, moal dipaido, ké ogé betus sorangan.
“Dika! Tadi Anjar nu nelepon. Dua minggu ka tukang, basa Dika pelatihan di Jakarta, Jani nepungan Anjar ka Bandung. Ngahajakeun jangjian tepung di Bandung. Ayeuna Anjar matuh di Batam, muka usaha di ditu samulangna jadi TKI ti Jepang téh”.
Hareugeueun, kuring bati hareugeueun. Roko nu keur dikenyot diteundeun dina asbak. Calacahna sawaréh mah tuluy rabeng. Rot kana és jeruk, bet jadi pahang karasana.
“Malah Anjar mahanan bekel keur Jatnika. Lobana sapuluh juta. Itung-itung naur cenah, baheula Anjar maké duit Jani, lobana sakitu, keur usaha muka béngkél. Tapi kaburu Adam nyahoeun. Tuluy Anjar kabur. Ayeuna Anjar datang deui dina kahirupan Jani jeung Adam nu keur ciga kieu. Anjar masih bubujangan!”, ngomongna bari nukangan. Bari ngomé-ngomé ponsél nu ti tatadi dikeukeuweuk ku manéhna.
Ku hayang nongtak buukna. Marieuskeun awakna, sina madep nyanghareup ukur ka kuring. Hayang neuteup bubuleud panonna. Hayang nanya haté leutikna, naon hartina diri aing salila ieu keur manéhna! Deuh, bet sulaya tina panyangka, panon anu salila ieu ucang anggé dina pipikiran, kiwari nyabeulah rasa.
“Anjar satia nungguan. Anjar satia marengan ti kaanggangan. Anjar jeung Jani dibeungkeut ku Jatnika. Basa tepung di Bandung téa manéhna mahanan ieu. Nitah Jani nu nyairkeun.”
Kusiwel, ngaluarkeun sacewir keretas tina kantongna. BG geuningan. Top dicokot, tuluy diilikan, gede ogé pangajina. Boa hal ieu nu jadi sabab-musabab barobahna sikep Anjani téh kitu? Rabengna calacah dina asbak nu mimiti katebak angin, lir rabengna pipikiran kuring. Ngulayaban nénéangan pijawabeun. Kana rasa panasaran nu kiwari meyud minuhan rohangan kalbu nyaliara dina raga, naon nu jadi kasang tukang barobahna sisikepan diri manéhna.
“Dika, Jani nyaah ka anjeun. Tapi Anjar leuwih ti heula aya dina kahirupan Jani. Geus diniatan, Jani rék ménta dipegat ka Adam. Demi Anjar!”
Gusti.........! Lamunan kagebah basa pramusaji nganteurkeun pesenan. Sanggeus nganuhunkeun, top kana ulukutek leunca, top deui leungeun ngarongkong rujak tomat. Digalokeun dina piring keramik bodas. Diramesan ku ramo-ramo nu eukeur ngemu baluas. Diri ngocomang ngomong sorangan.
“Anjani, anjeun téh ratu nu panggeulisna. Ratu monyét, ratu oa, ratu beru jeung ratu surili. Kiwari anjeun keur nyiliwuri, minda rupi ngajirim Déwi Drupadi. Anjani reujeung Drupadi kiwari aya dina ranggeuman kuring. Ranggeuman ramo-ramo kuring nu ngemu manglaksa rasa baluas, kasoran tur katambias!”
Angin Leuwi Dahu nyéahkeun tinggarupayna pucuk-pucuk daun paré, hésé rék mépéndé, ngaléléah marojéngna hiji haté, haté nu geus teuas, ngabaketrak, geunteul, rumeuk tur burakrakan.

Haturan kanggo kasepuhan, pangersa ASW, nu parantos maparinan ide carita.
Cimahi, April 2011
MANGLE, NO. 2323 19-25 Mei 2011