SI ABAH

TRIBUN JABAR - SAPTU, 2 JULI 2011
KU: HENA SUMARNI
Angger , pareng mangsa carangcang tihang Si Abah norojolna téh. Muru hiji imah nu perenahna tukangeun imah kuring. Imah Bi Iyah. Bi Iyah téh tukang nyieun gogoréngan, kayaning géhu, bala-bala, goréng ulén, donat jeung asakan séjénna. Hal séjén nu jadi tangara pikeun diri Si Abah téh nyaéta sora leumpangna. Ngétéplékna léngkah nu kareungeu mangsa wanci simpé kénéh ku aktivitas, nongtoréng pisan kana ceuli. Lian ti éta, cara Si Abah uluk salam, béda jeung kalolobaan jalma ayeuna.
Sok diteuteup mun pareng ngaléos ti imah Bi Iyah téh. Najan nempona ukur ti tukang, ukur katempo tonggongna wungkul, tapi atra pisan kumaha kaayaanana. Leumpang geus henteu gancang deui, antaré naker siga nu ngahaja ngitungan léngkah sorangan. Leungeunna ngajingjing kérésék nu dieusi gogoréngan. Dagangkeuneun!
Ēta nu ngirut panitén téh. Dina kaayaan umurna anu geus henteu ngora deui, Si Abah daék kénéh barangsiar nyumponan pangabutuh hirupna. Pangabutuh hirup dina jaman anu sakieu weritna. Beunang disebutkeun werit keur kahirupan masarakat leutik mah. Sabab, hahargaan anu tuluy tinuluy patingtérékél sarta pakasaban anu beuki dieu beuki hésé ditéangan. Cenah ceuk nu rahul téa mah, kieu pibasaeunana: komo nénéangan rejeki halal, dalah néangan rejeki haram gé geus hésé pisan. Kaayaan rahayat leutik nu digambarkeun saperti di luhur téh tangtuna baé patukang tonggong jeung nasib paragegedén jeung parainohong, boh pengusaha pon nya kitu deui anggahota partey pulitik nu kalibet urusan korupsi di ieu nagri. Kapan hirupna téh ngahenang-ngahening pisan. Malah mah bisa geugeuleuyeungan mancangkrama ka luar nagri sagala. Dina copélna gé pelesiran ka Bali mah bisa. Kawasna maranéhna mah moal ngalaman hirup ripuh. Balangsiar wanci subuh bari jangjang-jingjing atawa tunggang-tanggung dadagangan.
Balik deui ka sual Si Abah téa. Ti harita sok tuluy dititénan kabiasaanana. Tara towong pisan, unggal poé, unggal mangsa carangcang tihang norojolna téh. Kétéplék sora leumpangna, sendal jepitna, sarung poléng, kamprét bodas sarta kopéah hideung nu dipakéna geus dalit jeung panon kuring. Pikir ukur bisa neguh jeung maparah boa Si Abah geus teu bogaeun deui kadang warga! Teuing jeung saha matuhna! Pituin urang lembur ieu atawa jalma nu ngadon bubuara kitu?
Lamun disebutkeun urang lembur ieu, lembur Cikawéni, asa taya nu dedegenana ciga kitu. Kokolot lembur kapan geus loba anu tilar dunya. Baheula mah di lapang érwé sisi jalan sok dipaké ririungan ku kokolot lembur téh, bari ngarasuh incuna-incuna. Ayeuna mah éta lapang téh geus salin jinis jadi warnét. Demi nu jadi gagantina sok nyayakeun ririungan téh parapamudana. Bari jeung ngalaligeuh kénéh éta gé deuih. Ngariungna di éta tempat lain bari ngarasuh, tapi sok tuluy gigitaran nepi ka tengah peuting. Atuh dina wanci beurangna jadi tempat ngamodif motor anu sora kenalpotna mantak pengeng kana ceuli. Taya hiji gé anu katingal balangsiar ciga Si Abah nu sok datang ka Bi Iyah unggal wanci carangcang tihang téa. Kungsi éta gé ditanyakeun ka Bi Iyah. Susuganan manéhna apaleun saha sabenerna Si Abah téh. Jawabanana semet nyebut duka. Kaharti dina kituna mah, tetelepék teuing kana urusan batur meureun, nu penting mah daganganana aya nu mantuan mangiderkeun. Tapi da asa ku panasaran!
Hiji poé, datangna téh rada beurang. Kareungeu Si Abah uluk salam. Ngalanglaung. Semu dialeu-aleukeun rada panjang. Ku genah kareungeuna. Aya kaihlasan dina ngalanglaung sora uluk salamna. Kareungeuna bet asa nepikeun pesen pikeun ihlas nyanghareupan kahirupan. Sumanget dina nyanghareupan hirup sarta dibarengan ku kasabaran. “Assalamu’alaikuuuuuuuuuuuuuuuum!”, nongtoréng kana ceuli.
“Kasiangan Bah?”, kareungeu Bi Iyah nanya.
“Enya, kaleresan pun incu nu ti Sumedang araya di dieu.”
“Resep nya ngempel!”
“Nya kitu téa wéh, majar ngahaja sono kana dongéng ti Abah. Atuh da indung - bapana geus tara merlukeun ngadongéngan barudakna. Ukur dicukupan ku kaulinan jaman ayeuna. Permios Nyai!”
“Mangga bah, kadé laleueur!”, ceuk Bi Iyah. Mangpaurkeun meureun. Warugana nu ukur sakitu saré’atna nyorang jalan nu sapeupeuting diguyur ngagebrétna ci hujan.
Hiji deui peunteun Si Abah téh nambahan. Tina pagunemanana jeung Bi Iyah nu bieu kareungeu beuki ngandelan kareueus téh. Kawasna, resep mun hiji mangsa pareng ngaguar pangalaman hirupna. Ari kolot mah kapan tangtu loba luang pangalamanana. Ninggang kana paribasa, legok tapak genténg kadék. Landung kandungan laér aisan. Leuleus jeujeur liat tali. Mulungan élmuning kahirupan pikeun jadi cecekelan, jadi calecer tur dipiharep bisa ngawewegan kayakinan kana naon rupa nu geus diajarkeun dina bag-bagan élmu agama.
Puguh, rumasa! Acan ngarasa sampurna nyanghareupan hirup téh. Mungguh kapan kasampurnaan mah anging Alloh nu kagunganana. Urang mah ukur manusa nu teu elat milampah salah. Henteu elat ku kakurang dina prakna ngalaksanakeun ibadah. Ngan kapan pameunteun bener henteuna manusa, leket henteuna ibadahna, sarta alus goréngna laku lampahna, lain papada urang nu ngahakiman. Jolna lain ti papada manusa pikeun nangtukeun loba henteuna dosa téh. Kapan sakumna muslim papada uninga, Alloh mah lautan hampura. Henteu jeung moal nampik ka umatna nu geus milampah hiji dosa. Asal bener dina ngalaksanakeun tobatna. Pikeun ngandelan éta kayakinan, salah sahiji carana kapan ngaguar pangalaman ti parasesepuh. Salah sahijina meureun ka Si Abah!
Subuh éta mah ngahaja panto dapur téh dibukakeun. Maksud téh sangkan hawa seger wanci subuh asup. Lian ti kitu, anginna dipiharep gancang nuhurkeun lanté dapur nu kakara bérés dipél. Hiliwirna aroma buah tina pembersih lanté nu dipaké nepi kana irung. Seger kaangseuna. Top kana sapu jeung pangepélan. Tuluy digantungkeun kana paku paragina gigireun mesin cuci. Panon ngulincer niténan sabudeureun dapur. Lening tur bérés. Kari ngahaneutkeun deungeun sangu jang mumuluk isuk-isuk.
Basa ngalengo tina panto dapur niténan jajalaneun tukangeun imah nu brasna ka imah Bi Iyah téa geuning meni barala. Bungkus urut jajanan barudak lolobana mah. Puguh liliwatan saréréa éta jalan téh. Rungseb katempona. Runtah ayang-ayangan sapaparat jalan, ti mimiti hareupeun imah Bi Iyah nepi ka tungtung bénténg imah kuring. Ku hésé nyadarkeun masarakat urang mah, teu pira, sina sadar sangkan ngabiasakeun miceun runtah kana tempatna. Lain lang-lung ka mana sokna. Ih...da ku hésé. Ēta deuih, lanjangna tatangga kéncaeun imah. Ku ngedul-ngedul teuing. Tara daék beberesih nyapukeun runtah nu pabalatak lebah jalan liliwatan saréréa téa. Enya gé nu dipaké jalan téh taneuh kulawarga kuring, tapi kapan alhamdulillah geus jadi fasilitas umum. Wajar asana téh mun meresihanana gé babarengan. Gap kana sapu nyéré, séak tuluy sasapu. Teu wudu ngahunyud runtah téh. Tuluy diasupkeun kana kérésék. Biasana dua poé sakali dipiceun ku Mang Uwo, tukang runtah di wewengkon kuring matuh.
Keur kitu, kareungeu kesrékna léngkah Si Abah téa. Bari nyenyekel kénéh sapu nyéré kuring melong ka lebah datangna éta sora. Jajalaneun nu rék diliwatan ku Si Abah. Jol nu dianti téh norojol. Pécékrék leutik pangawakanana. Sarung poléngna dominan ku warna héjo. Kopéahna buludru hideung, henteu dibaju kamprét poé ieu mah, tapi maké kaos nu geus lalayu sekar. Basa paadu teuteup, kuring miheulaan seuri. Si Abah males ku imut. Katara waosna bérés kénéh. Paromanana marahmay, pakulitanana beresih.
“Beberesih Néng?”, pokna.
“Muhun”
“Rajin Enéng mah”, pokna deui.
“Hatur nuhun”
“Henteu angkat damel?”
“Teu acan, sakedap deui”, ceuk kuring.
“Di mana damel téh Néng?”
“ Di Rumah Sakit”, walon kuring.
“Saé atuh! Tuang raka dokter?”, cenah nanya deui.
“Sanés Bah. Di Pémda anjeunna mah. Dupi linggih téh palih mana?”
“Palih kulon Abah mah. Ah, da tara sok campur jeung batur. Ieu baé abah mah, percaya tur yakin ka diri sorangan”, cenah bari merenahkeun dampal leungeun kana dadana. Kuring kerung.
“Punten, kumawantun sumanggem! Mun urang guguru ka ustad, kapan sarua jeung urang ustadna gé, pada-pada manusa kénéh. Jadi keur naon? Mending yakin kana diri pribadi baé. Bener diri urang hartina bener ogé hirupna urang! Punten kumawantun”, pokna deui. Kuring beuki kerung.
“Teu sawios”
“Punten, dupi Enéng yuswa téh sabaraha taun?”
“Tilu puluh salapan.” Inyana imut.
“Abah mah tujuh puluh salapan. Pun bojo genep puluh salapan. Nikah taun lima puluh hiji. Berekah, nepi ka ayeuna taya pacogrégan.”
“Saé, turutaneun abdi. Dupi putra sabaraha hiji , Bah?”
“Dua belas , Néng. Incu tos dua puluh dua. Enéng putra sabaraha?”, malik nanya.
“Nembé hiji.”
“Geuning?”
“Muhun, hoyong mah dua atanapi tilu deui, tapi wallohu’alam, rupina Mantenna tacan mercanten deui.”
“Keun. Ulah alit manah. Hiji gé asal cageur, bageur, bener, pinter tur singer.”
“Amin, hatur nuhun.”
“Néng! Teu gampil kapan ngadidik budak téh. Koncina tuladan ti diri urang. Urang nu jadi kolotna. Punten kumawantun!”
“Mangga, teu sawios.”
“Mugia katampi, sing janten élmu.”
“Amin, hatur nuhun, tangtos, katampi pisan.”
“Alhamdulillah, sadayana putra Abah lulus banglus hirup rumah tanggana, teu kareungeu aya nu pacogrégan. Naon margina? Margi ajeg landasanana. Kahiji, ulah sok pirajeunan nyarita ku basa anu kasar. Leres?
“Muhun, leres pisan.”
“Lamun urang, salaku kolotna sok ngagunakeun basa kasar, utamana hareupeun nu jadi anak, tinangtu bakal diturutan.”
“Muhun, leres pisan.”
“Conto. Salaki - pamajikan paraséa. Salakina nyebut tolol ka pamajikan. Pamajikanana nyebut goblog ka salaki. Kapan éta téh sarua jeung ngabolékérkeun aib diri sorangan. Kapan nu lalaki nu sok nolol téh. Sarta nu awéwé nu logor mah. Tuh pan, moyok diri sorangan éta téh.” Basa ngareungeu kekecapanana nu bieu mah teu burung rada meureudeuy kuring téh. Ēra!
“Nu kadua. Ulah niheulakeun rasa ambek. Budak hésé diatur, ambek. Salaki elat mulang, ambek. Pagawéan dapur teu barés ambek. Euweuh jeung leungit sipat sabarna. Padahal, palasifah hirup urang Sunda mah nyekel deleg kana hiji paribasa “jalma sabar téh bakal jadi subur”. Leres?”
“Muhun, leres pisan!”
“Seueur jalmi nu sarumping ka Abah. Geus rimbitan, tapi datangna sosoranganan! Mun lalaki datang nyorangan dititah balik deui ku Abah mah. Pon nya kitu deui sabalikna. Jadi, mun rék datang ka Abah mah kudu jeung pasangan séwang-séwangan. Ngarah sauyunan ngaihtiaranana. Ngarah apal deuih naon baé pameulina.”
“Hatur nuhun kana samukawis piwejangna Abah. Mangga dikantun.” Kuring surti, ka mana ngaléokna obrolan téh.
“Mangga Enéng, hatur nuhun parantos kersa ngobrol sareng Abah, hapunten bilih aya kecap anu kirang merenah larapna. Mugia naon rupi anu disanggemkeun ku Abah tiasa janten élmu.”
“Amin, hatur nuhun.”
Léos Si Abah ngaléos moro imahna Bi Iyah. Teu lila kareungeu kétéplék sora léngkahna, laju ngajauhan. Tuluy ngiles kasilep ku sora gerungna patalimarga nu mimiti balawiri ka lebah wewengkon Jalan Cikawéni. Satuluyna sumebar béja. Ceu Acah jeung Mang Kimin jadi maju usahana sanggeus guguru ka Si Abah. Jang Asep pruk ngadahup ka Néng Marni majar cenah diihtiaran ku Si Abah. Kang Alan kapilih jadi caleg taun ieu guguruna ka Si Abah. Ras inget kana caritaan Si Abah harita. Kuring jadi kurang-kerung deui.
“Pami Enéng hiji waktos kersa rurumpaheun nganjang ka rorompok ka Abah, omat, kedah sareng ingkang raka. Supados sauyunan ngaihtiaranana. Supados uninga deuih naon baé pameulina.”


Cikendal, Mei 2011

ANJANI JEUNG LEUWI DAHU

KU: HENA SUMARNI
Pasawahan ngaplak satungtung deuleu. Mantak waas kana haté. Kawaas anu keuna kana mamaras rasa. Tingsérédét tur tingsareblak. Teu rék kitu kumaha, malikan deui napak tilas ka ieu tempat téh ayeuna mah teu dibarengan ku manéhna. Manéhna nu meunang sataun leuwih reureujeungan, ngalukis rupa-rupa panineungan nu ngahaja diguratkeun dina kanvas haté kuring. Haté kuring nu kiwari ngabaketrak, teuas, geunteul, rumeuk tur burakrakan. Pabaliutna rupa-rupa rasa, wuwuh numpukeun kapeurih. Padahal rasa téh angger keur manéhna. Ngan robah ajénna. Kacinta, kanyaah, kadeudeuh jeung rasa dengdem. Pagalo ngajadi hiji. Peurih.....karasana beuki peurih! Huntu kekerot, leungeun nu ti tatadi dipeureupkeun dipaké neunggeulan pingping sorangan, dipaké neunggeulan dada sorangan. Neunggeulan diri nu geuning bet éléh wowotan. Kasoran jurit dina palagan kaasih bari dipapatri kapeurih.
Nyoréang deui mangsa ka tukang. Mangsa anyar wawanohan jeung manéhna. Harita, kuring jongjon cumarita di podium. Salaku jurnalis, kuring kapeto cacarita, ngeuyeuban pangaweruh parapamilon dina widang kamekaran basa. Padahal, teu ieuh ngarasa bisa. Bubuhan puguh dipaksa, ahirna mah éléh déét. Keur anteng cumarita, bet paadu teuteup jeung hiji wanoja nu diuk gigireun sobat kuring. Belenyéh imut. Inguk manggut tanda rengkuh. Luk manéhna tungkul. Kitu deui diri kuring bet laju teu puguh rasa. Klik cenah! Aya nu disada dina rasa haté kuring. Aya rasa anu béda, ngagalura bari tuluy marengan salila nya cumarita. Pareng sanggeus acarana lekasan, kuring muru ka Ki Sobat. Kapan mémang jeung inyana pisan miang ti Bandung téh.
“Kang, ieu nepangkeun, anggota urang. Ti Tasik anjeunna téh!”
Solongkrong manéhna ngasongkeun leungeun. Gap, pataréma! Deui ieu haté bet tuluy ngageter. Geter ahéng nu teu kaharti ku naon nya musababna.
“Anjani Hastuti!”, pokna.
Gusti! Sorana. Halimpu nakeranan. Asa ku nyerep kana liliuh rasa ieu haté. Asa kakara ngadéngé, halimpuna éta sora bet ningtrimkeun lelembutan. Pok kuring némbal, sarua nyebutkeun ngaran sorangan.
“Andika Gumelar!”.
Ti dinya mah tuluy ngobrol ngalér-ngidul. Rupa-rupa. Ti mimiti ihwal pakasaban nepi ka urusan kalangenan tur kadaharan nu jadi karesep masing-masing. Ku lucu! Cenah karesepna téh kana tomat. Tomat téh sok dirujak. Rujak tomat karesepna. Basajan pisan. Basajan sikepna, basajan dangdanana, basajan ogé cara manéhna ngirut haté kuring. Ngiwat lelembutan ieu diri, nepi ka tagiwur nya pipikiran.
Poé-poé satuluyna dieusian ku mangréwu-réwu carita. Carita antara kuring jeung manéhna. Jauhna jarak antara Bandung jeung Tasik, teu ieuh jadi hahalang. Aya jalan komo meuntas. Mindeng kuring meunang pancén ngadongdon sababaraha tempat pikeun jadi sumber berita di wewengkon Tasik jeung sabudeureunana. Tina sakitu lila jeung mindengna patepung, aya hiji hal nu jadi kapanasaran. Mun pareng neuteup liliuh panonna, bet ciga aya rusiah nu disidem. Disidem disamunikeun. Tina galécokna mun keur anteng cumarita. Tina imut jeung rindatna. Tina rupaning aktivitasna nu ngudukeun bisa ngahibur balaréa di jomantara. Enya, kapan manéhna téh penyiar di hiji radio.
Tapi, lain gé kuring, mun teu hasil nyusud tapak rasa panasaran. Kasang tukang kuring salaku jurnalis mampuh nyelok rupaning eusi haténa. Tungtungna ngaburula, mudal sakabéhna. Sakabéh lalakon hirupna diwewelkeun ka kuring. Ngabasakeun diwewelkeun téh cenah pédah boa kuringna mah embung jadi tampolong paragi nandéan ngabulaéhna sagala rupa bangbaluh hirupna. Da tadina gé ukur hayang nyaho. Teu ieuh miharep sakabéhna dibudalkeun. Lahuta teuing mun kuring boga paniatan kitu. Tapi ari geus kieu mah nya kagok asong. Sakalian deuk ngahaja ditandéan. Ongkoh karunya ka jinisna. Horéng banget nya ku piwatireun lalakon kahirupanana.
Ceuk manéhna kieu. Kieu basa ngamimitian nyaritakeun sabagian lalakon hirupna. Di saung harita téh, saung ranggon Leuwi Dahu, nu jadi saksina.
“Dika, Jani teh da boga salaki. Malah mah boga budak. Tapi lain brol tina rahim sorangan. Budak kukutan. Sabab geuning Jani mah teu bisa ngarundaykeun turunan. Jani mah gabug, Dika!”


Panonna nu semu ceuleuyeu, melong ka jauhna. Kana ngaplakna pasawahan satungtung deuleu. Hiliwirnna angin neumbag rada tarik. Jung manéhna nangtung. Leungeunna muntang kana tihang saung. Buukna nu galing muntang ririaban katebak angin. Sawaréh mah nutupan kana beungeutna. Nutupan paromanna nu alum nguyung. Patukang tonggong jeung galécok kabungahna mun pareng keur siaran di radio. Ah diantep! Moal diganggu. Keun, sina bangblas cumarita.
“Jatnika ngaranna. Ēta ngaran téh Anjar nu méré. Cenah itung-itung pameungkeut geugeut duaan.”
Buukna disiklakeun. Terus ngodok saku calana jeansna, ngaluarkeun karét beungkeut rambut. Rambutna dibuntut kuda. Beuki nyari katingalna.
“Anjar? Ingkang raka?”
Sirahna gideug meueusan. Tapi kuring tuluy surti, saha Anjar sabenerna.
“Ayeuna Anjar teuing di mana ayana, basa katohyan ku Adam pédah Anjar sering nemonan ka imah, Jani paséa rongkah. Ti dinya panyakit Adam kanceuh deui. Resep sila, resep liar ti peuting, resep ngakaya batin Jani. Antukna manéhna dibeslah ti tempat gawéna. Malah kungsi di-BAP ku pihak anu berwajib. Adam nyéléwéngkeun duit nagara keur mélaan karesepna.”
Aya nu ngeyembeng dina kongkolak panonna. Terus manéhna nukangan. Taktakna endag-endagan. Nahan bedahna mangréwu rasa, nu dikemuna salila ieu. Basa ngahaja dideukeutan, tuluy milu ngajengjen tukangeunana, manehna tuluy malik. Gabrug ngarangkul, nginghak ngabangingik sawirahma jeung ratugna keteg jajantung kuring. Sajongjongan nu nginghak téh diantepkeun. Sina budal kasedihna. Sina palid ka nagri sarébu asih. Asih kuring ka manéhna. Lalaunan buukna diusapan. Ku dampal leungeun, lalaunan cimatana disusutan. Rét manéhna tanggah neuteup kuring. Panonna nu beueus kénéh ku cipanon neuteup geugeut, lalaunan biwirna embut, sirahna nyusup deui kana dada, sumerahna beuki nungtun lelebna kadeudeuh kuring. Angin nu ngoyagkeun daun paré, nganteurkeun wirahma asih. Séahna milu mépéndé, mépéndé dua haté nu keur dirungrum amisna kareueut deudeuh. Kadeudeuh nu teuing naon pingaraneunana!
“Andika Gumilar, naha atuh henteu ti baheula urang téh patepung!”
Sorana ngageter, eurih-euriheun kénéh. Dina sela-sela inghakna, leungeun katuhuna meulit kana cangkéng. Pageuh....ciga nu sieun ditinggalkeun. Sedeng ramo-ramo leungeun kéncana ngucumel ngaramesan kerah kaméja.
“Jani, taya kecap leuir pikeun silihpikanyaah! Najan kaayaan urang duaan sarupa kieu!”
“Enya! Keun, urang milosofi cai baé. Teuing rék kumaha jeung kamana palidna ieu rasa téh, urang angon ku duaan. Iraha Dika rék mulang ka Bandung?”
“Pagéto. Tapi minggu hareup gé ka dieu deui. Kapan deuk ngaliput pelantikan bupati terpilih. Meureun Jani gé nampa pancén nu sarua?”
Sirahna unggeuk. Tuluy diantelkeun nyuuh kana dada. Nangkeup deui pageuh pisan. Kaangseu parfum nu dipakéna, nyelengseng noélan irung. Ukur wasa diusapan nu nyusup téh, diseuseup embun-embunanana. Mun kongang mah, hayangna leuwih ti kitu. Tapi kadeudeuh nu najan ukur jadi mangandeuh ngenyed kadali nu méh leupas palakiahna.
“Mun meunang nawar, Jani mah embung pukah. Hayang kieu baé salawasna. Ngagéléhe dina dada Dika. Dada nu jadi sagara tempat Jani balabuh. Ngadon reureuh tina rupaning bangbaluh hirup. Tapi Dika kudu mulang ka Bandung nya!”
Dijawab téh ku imut. Diusapan deui buukna. Deudeuh, asih, bagja ngalimpudan saung ranggon. Ngalimpudan wewengkon Leuwi Dahu nu ngamprokeun dua rasa. Rasa nu pacampur jeung samagahana kaayaan. Bongan! Bongan pada-pada geus duaan.
Ngahaja ba’da subuh muru ka Bandung téh. Kirilik ponsél disada, horéng sms ti manéhna. Eusina pinuh kadeudeuh, ngomat-ngomatan sangkan iatna salila di perjalanan jeung tangtuna baé miharep sangkan gancang dines deui ka kota Tasik. Tasik anu resik, nu mampuh ngusikeun asih, ngulisikeun sukma, mébérkeun jangjang kahéman, tandon rasa, tandon raga. Nandonkeun rasa jeung raga nu kajiret guligahna kawih asmara, asmara nu disamaraan ku samagahana dua rasa.
Nepi ka Bandung, reureuh téh ukur dua poé. Pancén ti pagawéan ngudukeun kuring nyuprih deui élmu bag-bagan jurnalistik di Batawi. Kuring cenah nu kapeunteun mampuh jeung meujeuhna. Meujeuhna lebah bekelna ogé deuih ceuk staf di kantor mah. Ukur seuri konéng dikitukeun téh. Tilu bulan lain waktu nu sakeudeung ninggalkeun manéhna. Ēta nu jadi kabeungbeurat téh. Ngahagalkeun disms, dibéjaan yén kuring teu jadi indit ka Tasik. Hanjelueun pisan. Hanjeluna, teu béda reujeung kuring tangtuna gé.
Padetna jadwal pelatihan mamaksa kuring ngurangan konték jeung manéhna. Da enyaan atuh, boro-boro keur smsan, leuwihna teteleponan dalah keur udud gé teu ari-ari acan. Teu ari udud-udud acan. Nyaan kituna téh. Atuh pleng wéh taya béja-taya carita. Haté mah kebek ku kakangen. Nu biasana tuksel smsan, kari-kari dipegatkeun aktivitas, karasana téh kokoléangan, ngoléang dialungboyongkeun kasono. Geus diajam paniatan, réngsé pelatihan mulang ti Batawi téh rék nyelang ka Tasik heula. Kirilik ponsél disada, smsna malesan tur ngahayukeun pareng tepung di tempat nu biasa. Saung ranggon di Leuwi Dahu.
Cunduk kana waktuna, ngahaja disampeur ka tempat nu biasa. Paragi jangji pasini patepung. Hareupeun SMA Negeri nu perenahna sisi jalan. Tuluy mobil téh ngageuleuyeung lalaunan muru pertelon Cilémbang. Ngahaja muter jalanna, nguruling heula ka Perum Cisalak Permai, terus meuntasan rél karéta api nu brasna ka Leuwi Dahu téa. Nu diuk gigireun téh dirérét ku juru panon. Anteng neuteup ka jauhna. Angger! Sok kitu pamolahna. Gap leungeunna diranggeum. Pipina diusapan. Ukur imut, imut nu salilana aya dina kolébat jeung kélébétna lamunan kuring.
“Kangen henteu?”
“Dika kangen henteu ka Jani?”
“Ih, bet malik nanya. Mantak ngahajakeun ka dieu heula téh mélaan rasa nu éta!”
“Enya, kangen atuh lah!”
Neg! Kana angen aya nu neunggar. Kuring kateunggar ku nada jawabanana. Aya nu robah dina lentong nyaritana. Aya naon Anjani?
Mobil dikasisikeun. Prok patepung teuteup. Manéhna ngabalieur. Gap deui leungeunna diranggeum.
“Aya naon Anjani?”
“Dika, Leuwi Dahu mah itu, naha bet reureuh di dieu?”, pokna malibirkeun pananya.
“Nyaan ieu téh rék tuluy ngajugjug ka ditu?”, ceuk kuring. Curuk lempeng nunjuk ka béh hareup.
“Enya! Jani aya dongéngkeuneun.”
Manéhna unggeuk ngayakinkeun. Gas dihirupan deui, rada nyemprung ayeuna mah, hayang buru-buru nepi. Panasaran, dongéng naon cenah nu rék ditepikeun téh. Ngadak-ngadak bet teu genah rarasaan.
Nepi ka nu dituju, mobil diparkirkeun. Jrut tarurun, muru saung nu biasa. Pangjuruna. Genah di béh dinya mah. Malidkeun panénjo téh bangblas ka pasawahan sabudeureunana. Sabudeureun wewengkon Leuwi Dahu, réstoran nu sok dipaké jangji pasini patepung. Tuluy mesen ménu nu jadi karesep duaan. Saperti biasa, ulukutek leunca, sambel tauco jeung rujak tomat jadi ciri has ménu pesenan. Dina naratayna dahareun na daftar ménu éta réstoran, nu tilu mah tara ieuh katinggaleun.
Daging hayam beunang nyuiran geus ngahunyud dina piring. Sok hayang dihuapan kapan mun dahar téh. Tapi harita mah manéhna maké bet nolak.
“Entong ngahuapan Jani ayeuna mah. Jani nu rék ngahuapan Dika!”, pokna bari neuteup. Atoh dikitukeun téh éta nu dipiharep. Ngalimed dahar téh. Tapi manéhna mah henteu kitu. Caman-cémen, semu nu teu pati niat.
“Kunaon bet ngadak-ngadak ancin?”
“Tadi ngabaso di studio, bareng jeung Téh Enuy!”, pokna. Teu hayang loba tatanya. Da engké gé sok budal sorangan. Rot kana és jeruk. Ukur disuruput. Geus mimiti teu genah rarasaan téh. Leguk, pindah ngaleguk ci entéh haneut. Léos turun ka gigireun saung, kokocok leungeun. Kitu deui manéhanana. Laju, leungeunna gugupay ka pramusaji. Sababaraha wadah sésa alas kadaharan dipérénan. Iwal gelas és jeruk, cai entéh jeung rujak tomat karesepna.
Leungeun ngusiwel ngodok roko jeung korékna. Pelenyun udud. Haseup roko nyerebeng kabawa angin. Angin Leuwi Dahu nu kiwari bet karasa béda mapagna. Béda jeung sasari. Ngimbas kana bédana rarasan kuring ayeuna. Bet terus rasa. Rét ka nu gigireun, anteng ngeunteung memener riasan wedakna, lipstikna jeung buukna. Kirilik ponsélna disada. Diukna ngésér ngajauhan kuring. Ih, naha bet kitu! Biasana gé bari ngagéléhé kana dada nampa telepon téh, masing rék ti saha baé ogé. Ari ayeuna! Keun, moal dipaido, ké ogé betus sorangan.
“Dika! Tadi Anjar nu nelepon. Dua minggu ka tukang, basa Dika pelatihan di Jakarta, Jani nepungan Anjar ka Bandung. Ngahajakeun jangjian tepung di Bandung. Ayeuna Anjar matuh di Batam, muka usaha di ditu samulangna jadi TKI ti Jepang téh”.
Hareugeueun, kuring bati hareugeueun. Roko nu keur dikenyot diteundeun dina asbak. Calacahna sawaréh mah tuluy rabeng. Rot kana és jeruk, bet jadi pahang karasana.
“Malah Anjar mahanan bekel keur Jatnika. Lobana sapuluh juta. Itung-itung naur cenah, baheula Anjar maké duit Jani, lobana sakitu, keur usaha muka béngkél. Tapi kaburu Adam nyahoeun. Tuluy Anjar kabur. Ayeuna Anjar datang deui dina kahirupan Jani jeung Adam nu keur ciga kieu. Anjar masih bubujangan!”, ngomongna bari nukangan. Bari ngomé-ngomé ponsél nu ti tatadi dikeukeuweuk ku manéhna.
Ku hayang nongtak buukna. Marieuskeun awakna, sina madep nyanghareup ukur ka kuring. Hayang neuteup bubuleud panonna. Hayang nanya haté leutikna, naon hartina diri aing salila ieu keur manéhna! Deuh, bet sulaya tina panyangka, panon anu salila ieu ucang anggé dina pipikiran, kiwari nyabeulah rasa.
“Anjar satia nungguan. Anjar satia marengan ti kaanggangan. Anjar jeung Jani dibeungkeut ku Jatnika. Basa tepung di Bandung téa manéhna mahanan ieu. Nitah Jani nu nyairkeun.”
Kusiwel, ngaluarkeun sacewir keretas tina kantongna. BG geuningan. Top dicokot, tuluy diilikan, gede ogé pangajina. Boa hal ieu nu jadi sabab-musabab barobahna sikep Anjani téh kitu? Rabengna calacah dina asbak nu mimiti katebak angin, lir rabengna pipikiran kuring. Ngulayaban nénéangan pijawabeun. Kana rasa panasaran nu kiwari meyud minuhan rohangan kalbu nyaliara dina raga, naon nu jadi kasang tukang barobahna sisikepan diri manéhna.
“Dika, Jani nyaah ka anjeun. Tapi Anjar leuwih ti heula aya dina kahirupan Jani. Geus diniatan, Jani rék ménta dipegat ka Adam. Demi Anjar!”
Gusti.........! Lamunan kagebah basa pramusaji nganteurkeun pesenan. Sanggeus nganuhunkeun, top kana ulukutek leunca, top deui leungeun ngarongkong rujak tomat. Digalokeun dina piring keramik bodas. Diramesan ku ramo-ramo nu eukeur ngemu baluas. Diri ngocomang ngomong sorangan.
“Anjani, anjeun téh ratu nu panggeulisna. Ratu monyét, ratu oa, ratu beru jeung ratu surili. Kiwari anjeun keur nyiliwuri, minda rupi ngajirim Déwi Drupadi. Anjani reujeung Drupadi kiwari aya dina ranggeuman kuring. Ranggeuman ramo-ramo kuring nu ngemu manglaksa rasa baluas, kasoran tur katambias!”
Angin Leuwi Dahu nyéahkeun tinggarupayna pucuk-pucuk daun paré, hésé rék mépéndé, ngaléléah marojéngna hiji haté, haté nu geus teuas, ngabaketrak, geunteul, rumeuk tur burakrakan.

Haturan kanggo kasepuhan, pangersa ASW, nu parantos maparinan ide carita.
Cimahi, April 2011
MANGLE, NO. 2323 19-25 Mei 2011