CARPON TRIBUN, 16-18 OKTOBER 2012

DONAT                                             

Ku: Héna Sumarni

                “Donat, bu?”, cenah. Nawarkeun daganganana.  Kuring bet nuluy ngagebeg. Atuh da keur anteng sasapu di téras bari satengah ngalamun. Ahirna, panto pager tuluy dibuka.

                “Badé. Yap, dilebet. Sok seueur motor pasuliwer, nu malésér langlayangan”, ceuk kuring. Beungeut nu dagang téh tuluy diteuteup.

                “Sabaraha hiji, bu?”, manéhna nanya.

                “Lima. Mésés sareng kéju”, ceuk kuring. Angger bari nelek-nelek beungeutna.

                “Mangga, bu”, cenah. Manéhna tuluy amitan sanggeus nampanan duit pamayar ti kuring. Kuring unggeuk ngaenyakeun. Nu indit téh angger diteuteup. Ingetan bet  ngoréleng ka mangsa sababaraha taun ka tukang.

                Harita, kuring  keur hahadéan jeung Kang Aji. Ceu Mirna mah geus kawin. Pruk ka Kang Wawan, boga anak hiji, awéwé, keur meujeuhna kembang buruan. Lantaran imah téh pahareup-hareup, éta budak mindeng ulin ka imah kuring. Kabeneran, boh kuring boh Kang Aji pada-pada resep ka budak leutik. Sok nuluy nyipta-nyipta, jaga mun geus ngahiji, hayang boga budak anu lalucu, siga Aina ayeuna.

                Ti Ceu Mirna, kuring meunang gambaran, pait jeung amisna ngambah sagara hirup rumah tangga. Ti mimiti urusan dapur, sumur, jeung nu sok tuluy mantak kapiasem mun manéhna geus ngobrolkeun ngeunaan urusan kasur. Da tataros ka mamah ngeunaan hal ieu mah, asana téh bakal  kararagok pisan.

                “Han, diajar nyambel ti ayeuna”, hiji mangsa basa tas nganteurkeun anakna. Sab, kuring jeung Kang Aji deuk indit jalan-jalan.

                “Hana mah teu resep lada, pan”, ceuk kuring

                “Ceuk kolot mah, mun awéwé énak sambelna sok alus digawéna”, ceuk manéhna bari tuluy ngiceupan. Kuring kéom, surti da. Kamana léokna éta omongan.

                Nu keur ngarekuh téh dipelong. Ih, puguhanan sok dicawad baé  ku mamah gé mun pareng mantuan rukah-rekuh téh. Kurang lemes mah, baradag kénéh mah. Cindekna mah teu kapaké wéh. Mun geus dicawad kitu ku mamah, kuring sok terus némbal.

                “Wios, jaga mah rerekuhna badé nganggo  bléndér wéh, atawa miwarang  asistén.”

                “Mantak diomongkeun mitoha kitu peta téh,” saur mamah harita.

                “Da Hana mah moal nuturkeun mitoha, mam. Rumaos henteu pinter barangdamel. Bisi enya ké jadi piomongeun. Teu tiasa ngepél, teu tiasa masak, teu tiasa nyetrika.”

                “Mantak diajar ti ayeuna. Kari diajar rapih jeung kesitna,  da geus bisa ieuh,” saur mamah.

                “Batan diomongkeun, wios tong barangdamel wéh sakalian calik di mitoha mah”, ceuk kuring deui.

                “Yéh ieu mah budak. Can ngalaman kateluh sima mitoha sih.”

                “Kunaon sih, mah. Kesanna téh asa riweuh pisan boga mitoha téh. Nguping dongéng Ceu Mirna, sareng tina cariosan mamah ayeuna. Tapi da ibu-ramana Kang Aji mah, maksad téh pimitohaeun Hana mah balageur. Rupina moal mantak piriweuheun da.”

                “Amin. Moal dibérékeun ku mamah gé lamun kulawargana jarudes mah. Mantak mamah satuju gé apal ka kulawargana. Insyaalloh saroléh tur saraé manah.”

                “Muhun, amiiiiin...”, ceuk kuring.

                Tah, bab hubungan antara minantu jeung mitoha, Ceu Mirna gé kungsi ngadongéng. Majar sok ngarasa dianaktérékeun ku indungna Kang Wawan téh. Kang Wawan téh pangcikalna ti opat sadulur. Adina awéwé wungkul. Tangtuna diandelkeun pisan di kulawargana. Sok sanajan kabéhanana geus rimbitan, angger wéh dina jolna kaperluan mah kudu baé kudu réréongan. Ari Kang Wawan pangkatna ukur PNS nu gajihna geus kataker. Sésa potongan itu jeung ieu téh, mahi nepi ka gajihan deui bulan hareupna gé geus kasebut untung pisan. Sedeng sikep mitohana, cenah sok karasa béda. Antara ka Kang Wawan jeung ka adi-adina. Dina bura-béré dahareun gé, teu sirikna  dianteuran  adi-adina mah. Kungsi ngadoni ka salakina. Ukur dijawab ku teuteup geugeut jeung usap kanyaahna, nu tuluy meper motahna jaladri kakeuheul nu ngagolak na dadana.

                “Resep nya, Hana mah boga gajih sorangan. Jaga téh bisa mantu-mantu ka salaki.”

                “Alhamdulillah, Ceu. Kapungkur mah ceuceu gé damel pan?”, ceuk kuring.

                “Enya, pas ngandeg ku Aina eureun téh. Atuh da euceu mah jauh ka indung. Mun euceu digawé, piraku budak diasuh mitoha. Teu paruguh. Ongkohna deui, ku Kang Wawan dititah eureun.”

                “Muhun, teu kedah alit manah, ceu. Tumut ka carogé téh kedah pan.”

Manéhna ukur ngajawab ku imut.

                “Ceu, aya wartos  Bu Anah badé ngersakeun angkat jarah, leres?”, nu ditanya ngeluk tungkul. Cengkat deui, bet katempo rambisak.

                “Enya, Han. Puguh ieu gé keur babadamian.”

                “Tangtos, tapi naha euceu katingal siga nu bingung?”

                “Éra pokna. Tapi, di dieu euceu nunggelis. Jauh ka kadang baraya. Rék sapok-pokeun nelepon ka pun biang, ngumaha ka anjeunna, bet teu wasa pok deuih. Teu sakuduna kolot nampa warta kasusah. Sugan Hana mah boga saran anu hadé. Kumaha kuduna euceu dina nyanghareupan ieu masalah.”

                “Perkawis naon?”

                “Hana keur nyalsé? Moal kaburu aya nu apél?”

                “Moal, ceu. Kang Aji nuju angkat ka Sumedang, nepangan wargi-wargi ti pihak ramana. Insyaalloh, sasih payun abdi badé ditarosan. Ari Kang Wan, teu acan mulih?”

                “Acan . Yap atuh ka jero. Ngobrolna bari nongton télévisi.”

                Kuring nuturkeun ka jero. Ceu Mirna ngaluarkeun adonan bala-bala tina kulkas.

                “Bari ngopi bala-bala nya, Han.”

                “Ih, asik dong. Tau ajah kana karesep Hana. Teras, saur Kang Aji gé bala-bala buatan Ceu Mirna mah guldib. Harita ning basa ceuceu néang Aina, bari nganteuran bala-bala haneut. Kamana Aina ayeuna?”

                “Kang Wan gé sedepeun puguhan. Mantak diulik resépna ogé, dimodifikasi ku sorangan. Maké ébi, atawa ngahaja dicongcloan udang windu, atawa endog puyuh. Aina bobo.”

                “Kacipta, ceu. Pami nu nyongclona téh lobster.” Biasana sok seuri ngabarakatak diheureuyan téh. Ayeuna mah ukur ngaheuheu. Nyaan sigana, Ceu Mirna keur ngemu kabingung.

                “Han, amih nitah euceu pindah.”

                “Kamana?”

                “Ka Cilimus. Palay ngariung cenah. Pan palaputrana nu istri mah dicarandak carogéna masing-masing.”

                “Sumpéh, ceu. Teu ngartos.”

                “Amih téh miwarang ngosongkeun ieu imah. Euceu sakulawarga kudu cicing di ditu. Ngahiji jeung anjeunna.”

                “Hoor, apan ieu bumi ceuceu. Beunang bibilintik duaan. Naha kedah dikosongkeun?”

                “Amih aya karerepet, Han. Sakanyoho euceu, waragad jarahna dibayaran ku Maya, adina Kang Wan nu bungsu. Ari heug cenah salakina nagih. Duit proyék nu dipaké nalangan waragad jarah amih téh. Dilunasan téh ngarah amih henteu jero teuing waiting listna.”

                “Téh Maya anu so tingseu téa? Ih, nongtorogan pisan jalma téh. Pan  Téh Maya nu sok nyawad baé sikep ceuceu téh, nya?”

                “Ah, keun baé. Tara sok digugu ku euceuna ogé.”

                “Mamah gé kantos ngadangueun da. Basa mamah ka warung Bi Imih, katarosan ku nu balanja. Majar leres Nyi Mirna sok galak ka budak? Tara daék bunta-bantu ka mitoha sakalieun aya ruah-rieuh téh. Tuh pan, ceuceu digosipkeun kitu ningan?”

                “Keun baé ah. Kangaranan di warung tangtuna sagala diobrolkeun. Gosip artis téa, nérékélna hahargaan téa, itu, ieu. Mun jempling mah lain warung atuh ngaranna.”

                “Tuh nya, ceuceu mah lempeng. Sakitu boga adi beuteung pikataeuneun téh”, kuring nganaha-naha. Deui-deui, ukur dijawab ku imut.

                “Kang Wan ngawarahna kitu, Han. Sabar, sabar, jeung sabar. Nepi ka urusan ayeuna ogé. Majar cenah, tumut ka sepuh téh ageung ganjaranana. Ari euceu, jujur Han. Wegah mun kudu ngahiji jeung mitoha. Lain embung babakti, tacan kabayang. Tangtu urang kaleungitan kamerdikaan ngaménéj rumah tangga sorangan. Ari misah mah, rék boga duit rék henteu. Rék baranggawé rék henteu, moal aya nu ngageunggeureuhkeun.”

                “Tangtos. Kacipta wéh. Sasapu teu beresih diomong. Ngepél célétré kénéh dicawad. Hudang beurang, karagok. Ah, rémpong boooo”, ceuk kuring.

                “Kumaha nya kuduna sikep euceu?”, teu kebat ngobrol téh. Kaburu Aina nyaring sarta teu lila ti harita Kang Wawan norojol. Kuring gé tuluy amitan.

                Sabulan ti harita, enya baé imah Ceu Mirna téh kosong. Kuring kacida leungiteunana. Biasana, sok aya Aina talandan-téléndén. Ayeuna mah henteu. Malah mah, basa kuring ditanyaan ogé, Ceu Mirna sakulawarga henteu daratang.

                Kungsi Ceu Mirna ngasms. Majar teu tulus ngahiji jeung mitohana. Tapi ngontrak di Bandung, ngadeukeutan kantor salakina. Sakalian milu dadagangan di kantin kantor, keur nambah-nambah rasiko dapur. Kuring ukur cumalimba macaan smsna. Geus asa ka lanceuk sorangan atuh da. Ku kasibukan masing-masing ti harita mah geus tara aya béjana.

                Ayeuna kuring geus nikah jeung Kang Aji. Malah geus boga budak, kabeneran awéwé. Atuh ingetan téh kahudang deui. Inget deui ka   Ceu Mirna, ka Aina nu sok moro oléh-oléh donat. Enya, pan ayeuna gé Mayang téh sedep pisan kana donat.

                “Donaaaaaaat.” Kareungeu géréwékna. Budak awéwé téa nu dagangna. Nu sok dipelong beungeutna. Ayeuna ngiderna jadi duaan. Kawasna reujeung indungna. Bari ngaléos ka jero, kuring ngagéréwék.

                “Donat, antosaaaaaan.” Kaluar deui téh bari ngeupeul duit. Kuring moro panto pager, rék dibuka. Angger pok-pokan téh, nu biasa diucapkeun lamun nitah asup ka tukang donat.

                “Yap, dilebet. Sok seueur motor pasuliwer, nu malésér langlayangan.” Ayeuna mah teuteup kuring manco ka indungna. Indungna anu ditutungtun. Katempo leumpangna ingkud-ingkudan.

                “Lima. Mésés sareng kéju”, ceuk kuring. Prok, paadu teuteup jeung indungna. Dina jarak nu sakitu padeukeutna, atra pisan katempo saha-sahana. Moal, moal kapalingan deuleu.

                “Ceu Mirna! Ieu téh ceuceu?”, ceuk kuring satengah ngajerit, laju nungkupan biwir sorangan.

                “Néng Hana?”

                “Enya, ceu. Ieu abdi, Hana. Mertua manggaleuhkeun bumi di dieu. Ieu Aina?” Duanana ku kuring digabrug. Dirangkulan. Tiluan paungku-ungku. Sanggeus pada-pada leler,  duanana ku kuring dituyun. Didiukeun di rohang tamu.

                “Kunaon, tiasa dugi ka kieu, Ceu?”

                “Rorompok téa, néng. Diical ku amih.” Tuluy manéhna ngagukguk kanyenyerian.

Cipageran, Oktober 2012

               

CARPON TRIBUN, 16-18 MEI 2012

IBU

Ku: Héna Sumarni

                “Tos dua periodeu Bapa ngajabat. Seueur program nu tacan tutas kalaksanakeun.  Ku kituna, kedah aya anu neraskeun. Nu safikroh jeung saidéolohi pikeun nuluykeun pangwangunan di ieu daérah”, cumarita bari ngulinkeun pulpén na sesela ramo-ramona.

                “Mangga, ngiringan. Abdi sadayana tangtos ngarojong kana pamaksadan Bapa. Leres pisan kedah aya nu neraskeun kapamingpinan Bapa, margi program pangwangunan pikeun ngaronjatkeun karaharjaan rahayat tacan sapinuhna kalaksanakeun. Nanging, saha kinten-kintenna nu bakal neraskeun Bapa?”, ceuk nu diuk katuhueunana.

                “Ké, Bapa rék nanya heula Usup. Manéhna deuk makalangan moal? Mun manéhna deuk maju, nya Bapa moal ngajukeun calon. Sapinuhna urang rojong nangtungkeun Usup. Sabab Bapa geus loba kahutangan ku manéhna. Nangtungna Bapa pikeun kadua kalina kapan andil manéhanana. Kitu deui geureuhana, kapan sakitu satuhuna ngarojong sakur kagiatan kawanitaan jeung Si Ibu.”

                “Sadaya-daya, mangga ngiringan.”

Jempé sakedapan di jero rohangan téh.  Si Bapa  pangheulana cengkat. Giak nakeranan dua ajudanana mérénan kacamata, pulpén  jeung buku-buku nu bieu disanghareupan Si Bapa. Tuluy saréréa kaluar ti éta rohangan. Aya kana tujuh urangna nu ngariung téh. Nilik dangdanana, kawasna pejabat ésélon IV wungkul. Satuluyna, maranéhna ninggalkeun éta rohangan. Samobilna-samobilna  tinggeuleuyeung kaluar ti palataran parkir. Satpol PP nu pikét peuting harita ngilu sibuk markiran.

                Geus jadi sabiwir hiji. Kamajuan pangwangunan di ieu kota téh kawilang suksés ti saprak dipingpin ku Si Bapa. Sababaraha penghargaan di tingkat régional jeung nasional dicangking ku ieu kota. Dina sagala widang kituna téh. Atuh jadi kareueus saréréa. Tapi, nyedek kana taun-taun panungtung Bapa lungsur  ngajabatna, mimiti loba dédéngéan. Cenah ceuk béja Si Bapa kagungan POM béngsin nu perenahna caket kantor Pémda. Cenah Si Bapa kagungan kos-kosan caket Pérum Cipta Asri. Cenah  Bapa gé janten komasaris utama di salah sawios bank BUMN. Cenah deui, Si Bapa téh kalibet kasus mark up anggaran proyék pangwangunan kantor Pémda? Ah, piraku Bapa siga kitu. Asa teu percaya. Meureun éta mah bagian tina black campanye rival pulitikna!

                Beuki dieu, beuki ramé kaayaan téh. Sanajan  jauh kénéh kana lumasungna Pilkada, geus jul-jol parainohong nu deuk nyalonkeun. Rapang baliho nu fotona singjareblag. Leuwih-leuwih ti baliho iklan parasélébritis. Padahal, ieu kota téh teu ieuh disebut lega. Sab, mung ukur diwangun ku tilu kacamatan jeung lima las kelurahan. Tapi, masing sakumaha heureutna lahan garapan ogé ari jeneng jadi raja mah genah karasana meureun. Kitu jigana nu aya dina pikiran maranéhna nu rék makalangan.

===

               “Pa Usup Atmaja nyalonkeun? Nu bener, Rustam!”, ceuk Pa Surya ka supirna.

                “Leres, Pa!”

                “Kapan harita basa ditaros ku Si Bapa cenah moal maju!”

                “Numawi. Saurna Bapa ogé janten bendu basa uningaeun Pa Usup majeng. Ku Bapa didugikeun ka paracamat basa rapat di Cikatapang.”

                “Kumaha kasauran Bapa téh cenah?”

                “Bapa téh nyarios kieu; ongkoh moal maju, ari teu lila kalah ka ngajijingjing hulu banténg!”

                “Lah! Ripuh lamun Pa Usup nyalon mah. Sab, sacara organisasi mah ngadunungan téh ka Pa Usup. Tapi ari nu jadi raja di ieu kota téh pan  Si Bapa! Dilématis kaya kieu mah! Biluk ka Si Bapa, sakeudeung deui gé béak masa jabatanana. Ari milih Pa Usup, kumaha ka Si Bapa deuih. Pan Si Bapa téh rék nyalonkeun Si Ibu!”

                “Si Ibu anu mana, Pa?”

                “Aéh-aéh! Na ari manéh! Nya pamajikanana atuh. Bu Haji Maryati!”

                “Oh!  Paingan atuh. Ayeuna-ayeuna kagiatan PKK téh dihangkeutkeun pisan. Ngawitan nyuri star kanggo kampanyeu nginten! Da Ketua TP PKK badé nyalonkeun!”

                “Incumbent mah mémang diuntungkeun. Sakalieun kumpanyeu tiheula gé teu katara. Tapi da sah-sah sajah. Lir ibarat tukang dagang, mun daganganana hayang laku pan kudu diiklankeun. Kumaha baé carana mah. Komo deui ieu, deuk makalangan dina Pilkada. Tangtu usaha sakuat tanaga sangkan dipiwanoh ku masarakat. Nu ahirna sorana tamplok keur urang.”

                “Kunaon Si Bapa nyalonkeun Si Ibuna, nya? Teu aya deui jalmi sanés nu dipercanten kitu?”

                “Pertimbanganana meureun suksési jeung kaderisasi. Salila ieu pan Si Ibu nu marengan Bapa dina sagala kagiatan. Tangtu Si ibu apal pisan kana pola pikir, rencana, jeung program-program naon baé nu enggeus jeung nu acan kalaksanakeun. Si Ibu kader utama pikeun nyuséskeun jeung ngawal kalumangsungan pangwangunan di ieu kota.”

                “Tiasa janten kanggo ngalanggengkeun kakawasaan, Pa! Kanggo ngamankeun rusiah-rusiah nu sakedahna henteu betus ka publik. Kaseuseueuranana pejabat di urang mah kasusud talajak ahéngna téh sabada léngsér tina jabatanana pan. Ari nuju jeneng kénéh mah tara aya nu wantuneun ngonggét-ngonggét.”

                “Tong suudon, Rustam! Salah tah pameunteun téh. Loba ayeuna mah pejabat anu digebruskeun ka pangbérokan alatan kasusna kabokér.”

                “Ha, ha, ha. Muhun nya”, Pa Rustam nyakakak. Pok deui nyarita.

                “ Sakaterang abdi mah, Habib Toni nu janten tim suksésna Si Ibu mah, Pa!”

                “Habib? Pa Toni? Pa Toni anu di BKKBN?”

                “Muhun. Kawasna pami Si Ibu gul, Pa Habib janten Kepala KKD tah, lahan baseuh nya di dinya mah.”

                “Rustam, yeuh reungeukeun. Pa Toni mah lain habib. Pédah irungna panjang jeung keling pakulitanana baé sok disarebut habib téh. Aslina mah urang Cikaramay. Lumayan ogé, geus  lila dines di dieu. Enya, Pa Toni nu salila ieu ngajajap-jajapkeun Si Ibu kum.... éh kunjungan ka kelurahan-kelurahan mah. Bisa jadi. Mana toh-tohan buméla ogé aya nu dipimaksud. Atawa aya haréwos husus ti pihak Si Ibu ”

                “Nu mantak janten hanjakal mah, silaturahmi Si Ibu sareng istrina Pa Usup janten bengkah, Pa.”

                “Kapan kitu dina pulitik mah. Teu aya kawan atawa lawan nu langgeng tur abadi. Kawan bisa jadi lawan, atawa sabalikna, lawan bisa jadi kawan.”

                “Kantos dina hiji kagiatan, abdi ngiring ngariung sareng Si Ibu. Anjeunna ngadongdon persiapan acara kartinian. Deuh, éta Pa Habib. Meni saboréténa ngagogoréng istrina Pa Usup.”

                “Ari manéh ula-ilu kana éta riungan na deuk nanaonan, Rustam?”

                “Kapan jajap istri bapa, ngiringan ngadegung harita téh geuningan!”

                “Aéh, enya. Naon cenah nu ditepikeun Pa Toni ka Si Ibu?”

                “Majar cenah Bu Yayah téh jalmi setrés. Margi sabada masarakat uningaeun Ibu majeng, perhatian masarakat téh tamplok ka Si Ibu. Janten Bu Yayah setrés, sirik ka Si Ibu.”

                “Gusti, nepi ka kituna. Sugan, kumaha sora Si Ibu dibandingkeun jeung sora Pa Usup di masarakat. Manéh mah da sok liar, logor ka ditu ka dieu deuih.”

                “Rupi-rupi, Pa. Sabagian masarakat kagungan anggapan, yén nagtungna kaum wanoja jadi pamingpin téh haram hukumna. Kitu saurna téh.”

                “Nya urang saksian baé dina waktuna!”

                “Dupi Bapa badé milih saha?”

                “Rahasia atuh, Tam! Ari ilaing deuk milih saha atuh?”

                “Nya rahasia atuh, Pa!”

                “Kadé, Tam. Ulah ula-ilu ka nu teu pararuguh. Bakal harénghéng beuki deukeut kana waktuna pemilihan mah.”

                “Muhun, Pa! Diéstokeun pisan piwejangna.”

===

                Beuki deukeut kana waktuna pemilihan, beuki rupa-rupa tarékahna tim suksés ngagalang massa. Aya nu ngalibetkeun artis dina kumpanyeuna. Aya nu ngayakeun sembako murah. Aya nu ngadangdanan jalan. Aya ogé anu  torojogan. Langsung ngadata sora jeung kakuatan ka imah-imah penduduk. Nu aktif jadi kader dasawisma mah komo. Sakulawarga sorana geus kudu diancokeun ka Si Ibu. Kituna téh  cenah ceuk Pa RT.

                Demi Ibu, beuki dieu katawisna beuki pédé baé. Deuk teu kitu kumaha! Habib Toni nu laporan unggal waktu. Cara dina hiji poé.

                “Bu, unjuk uninga! Bu Yayah kamari ngadongdon ka Pabrik Aci. Maparin bantosan pompa air kanggo warga lansia.”

                “Geuning étah. Naha maké bisa kitu? Jaba Ibu acan pernah ngadongdon ka lebah dinya mah!”,  ngadak-ngadak jadi baeud.

                “Teu kedah seueur émutan Ibu mah. Sing percanten ka abdi. Di wewengkon éta mah kaseuseueuranana sora  tamplokna  ka urang!”, ngareugreugkeun dunungan ti dituna mah.

                “Kadé! Sing iatna ngamankeun sora. Komo ayeuna beuki deukeut kana waktuna pencoblosan”, pasemonna tacan sapinuhna marahmay.

                “Moal, Bu! Sing percanten ka abdi. Sok sanaos Ibu teu acan kantos ngadongdong éta wewengkon, teu kedah hariwang. Margi Bapa mah méh saban minggon sumping ka dinya!”

                “Baruk! Dina raraga naon cenah?”, Ibu neuteup ka Ki Habib. Tarangna rada kerung. Mireungeuh réaksi Si Ibu kitu, Ki Habib siga nu reuwaseun naker. Luk tungkul. Rampang-reumpeung. Tuluy capa-cipi nyagapan saku bajuna. Kusiwel nyabut roko  sabatang. Teu buburu ngahurungkeun panékér. Rokona diulinkeun na sesela ramo-ramona.

                “Anteurkeun Ibu ayeuna. Keudeung deui gé dur magrib. Bapa mah boa tos aya di bumi!”

                “Mangga!”, rengkuh nakeranan. Tuluy mangmukakeun panto mobil. Kalacat Si Ibu unggah. Mobil weuteuh kaluaran panganyarna ngageuleuyeung meulah wanci, marengan kapinis ngampih. Ciga nu milu ngampihkeun kainggis diri Ki Habib kana sabagian kekecapan nu geus kungsi dikedalkeunana. “Méh baé aing katiwasan!”, cenah ngagerendeng na jeroeun haténa.

                Isukna, basa tepung deui jeung Ki Habib geus pok deui baé Ibu pupulih. Keukeuh hayang ngadongdon ka wewengkon Pabrik Aci. Tapi ku Ki Habib teu diwidi. Demi nu jadi alesanana, sabulan campleng  jadwal Ibu ngadongdon ka tempat séjén. Bari song Ki Habib ngasongkeun buku agénda nu geus pinuh ku tulisan.

                “Sadayana jadwal kagiatan Ibu!”, pokna. Si Ibu unggut-unggutan. Paromanna keur marahmay nakeranan.

                Tim suksés ogé manusa. Aya mangsana ngarasa teu daya teu upaya.  Ki Habib ngaringkuk di rumah sakit. Munasabah jadwal kumpanyeu  Si Ibu milu  kaganggu. Nyelang tina jadwal kumpanyeuna nu geus dirarancang Ki Habib,  dimangpaatkeun ku Si Ibu pikeun ngadongdon ka wewengkon Pabrik Aci téa. Kasebut rada jolok ieu wewengkon téh. Lokasina deukeut TPA nu kungsi  urug. Pidua poéeunana, protokolér Pémkot nepungan Pa Lurah. Maksudna sangkan sasayagian sapuratina. Sab nu deuk sumping ngadongdon téh Ibu. Praméswari raja nu keur kumawasa. Teu wudu Pa Lurah reuwaseun. Tapi gegedéna mah bungangang meureun. Katara na pasemonna. Marahmay cahayaan. Cicirén kinérja manéhna kapeunteun. Alus gawé hadé ketak. Tumuwuh kembang-kembang harepan mapaésan angen-angenna. Jaga, mun Si Ibu tuluy nangtung alamat karirna nya beuki nanjung. Moal boa kana naék pangkat jeung jabatanana!

                Cunduk kana waktuna. Ti isuk kénéh warga di éta wewengkon geus sasayagaan. Ibu-ibu kader PKK geus laluis maraké baju seragam. Darangdan pageulis-geulis. Protokolér milu ngatur runtuyan acara nu bakal lumangsung. Tina pengeras suara, teges nakeranan MC nepikeun béwara, yén Ibu tos nyaketan lokasi acara. Nu haladir taratan-tatan. Tapi, aya kana satengah jamna sabada dibéwarakeun, nu dianti teu acan baé katangen.

                “Hadirin mugia salabar ngantosan. Sakedap deui Ibu sumping!”, MC téh nyarita deui.

                Keur kitu, aya nu norojol datang. Motorna ngabelenyeng tarik pisan. Cekiiiiiiiiiiiit! Dierém ngadadak ka hareupeun hiji jalma, pengatur acara jeung ti pihak protokolér Pémda. Rurusuhan turun tina motor. Napasna kareungeu haruhah-haréhoh. Pok nyarita bari rada diharéwoskeun.

                “Cilaka, Pa! Ibu bendu. Mendakan mobil pribadi Bapa aya di garasi  hiji bumi. Saurna éta téh bumina nyi randa, pengusaha propérti nu janten langganan Pémda!”

Cipageran, 2012

Bunda , DI BAWAH TELAPAK KAKIMU SURGAKU

Hena Sumarni

Dalam keadaan lemah yang bertambah, bunda mengandung

Dalam kesusahan, bunda membesarkan

Kemudian

Mengajari kami menyelami dalamnya arti kehidupan

Kemudian

Menuntun kami memahami perjuangan kehidupan

 Tanpa keluh dan kesah

Bunda suguhkan damainya kasih

Yang terus memayungi pengabdianmu

Pada arti ketulusan yang hakiki

Lembutnya belaian tanganmu, bunda

Adalah kekuatan tegaknya langkahku

Kekuatan kasihmu, bunda

Adalah lautan ilmu bagiku

Tuk lanjutkan perjuangan hidup

Bunda, teduhnya tatapanmu

Menebar kedamaian

Menjanjikan berjuta asa dan harap

Bergelayut manja pada kekuatan seorang bunda sejati

Bunda, tuntunanmu menerangi  jiwa kami

Menguatkan langkah

Kami,

Menjadi kebanggaan

Menjadi pemimpin

Menjadi yang terkuat

Menjadi  tumpuan

Dalam genggaman asa dan harapan

Bunda, di bahumu tempat bermanja

Belaian tanganmu adalah do’a

Tatapanmu adalah kedamaian

Di telapak kakimu adalah surgaku

“Dan Kami perintahkan kepada manusia (berbuat baik) kepada dua orang ibu-bapaknya, ibunya telah mengandungnya dalam keadaan lemah yang bertambah-tambah, dan menyapihnya dalam dua tahun. Bersyukurlah kepadaku dan dua orang ibu-bapakmu, hanya kepada-Ku lah kembalimu.”

(Q.S Luqman:14)

(Peringatan Hari Keluarga-Kota Cimahi, 11 Mei 2012)

Sajak persembahan di Hari Kartini Tingkat Kota Cimahi

(terilhami dari buku yang berjudul sama dengan sajaknya)

HABIS GELAP TERBITLAH TERANG

Karya: Héna Sumarni

Ketika, tangan-tangan lemah gemulai terkungkung belenggu

Atas nama adat dan tradisi

Mencuri hak azasi

Seberkas cahaya penerang 
Perlahan-lahan memancar dari tulang rusuk 
para pemberani

Sinar kebangkitan yang mampu meruntuhkan menjulangnya tembok

Keangkuhan

Untuk hanya sekedar dapat berbagi sedikit kesempatan
Menjadi insan-insan sejati 
‘Tuk mengabdi pada damainya kehidupan

Perlahan –lahan, tangan-tangan gemulai itu

Mulai nampak menari-nari di atas pelataran prestasi

          
Wahai perempuan

Bahu dan pundakmu adalah tempat terkokoh 
Untuk menyambut kehidupan

Bahu dan pundakmu pulalah menjadi tempat terlembut untuk

Menyandarkan kasih dan pengharapan

Wahai perempuan

Tangan-tanganmu begitu kokoh memperjuangkan asa dan harapan

Tangan-tanganmu begitu ikhlas menyambut kepastian

Bahwa hidup haruslah diperjuangkan

            
Wahai perempuan
Keperkasaan tanganmu mampu mengubah dunia

Keperkasaan tekadmu menaklukan angkasa raya

Wahai perempuan

Derap langkahmu kini menari seirama

Tangan-tangan gemulaipun kini mengubah warna dunia

            
Wahai perempuan

Kiprahmu mempercantik dunia

Terbentang indah menghiasi cakrawala

Wahai perempuan

Engkaulah wanita hebat yang selalu berkarya

Dengan kelembutan, dengan keramahan, dengan senyuman

Wahai perempuan hebat

Keikhlasan pengabdianmu pada sesama adalah cerminan pribadi 
sejati

Kelembutan sikapmu adalah pemberi inspirasi

Kesabaranmu adalah kunci meraih prestasi

Wahai perempuan hebat

Bersamamu, bimbinglah kami

Menuju impian sejati

HABIS GELAP TERBITLAH TERANG

Cimahi, 21 April 2012

CARPON TRIBUN, 13-15 MARET 2012 SANGGEUS NAMPA TELEPON

SANGGEUS NAMPA TELEPON

Ku: Hena Sumarni

“Yeuh, Nyi! Kudu rada wani ari jadi nu ngora mah. Ulah cicingeun teuing. Tuh, turutan Ibu Riswani. Enya gé jadi nu ngora da teu éléhan. Malah mah paméré ti salakina kaitung bro-broan pisan. Imahna geus ngajengléng. Kendaraanana weuteuh, kitu deui perhiasanana, reunceum siga toko emas maju!”, ceuk Wa Konah. Nu diwurukanana ngeluk tungkul, ciga bueuk meunang mabuk. Teu lémék teu nyarék.

Aya benerna caritaan uana téh. Tapi da kapan manéhna mah teu niat rék kitu. Leuwihna ti éta, manéhna mah teu bisaeun mun kudu nurutan lampahna Ibu Riswani. Kanyaahna ka Kang Dana lain nyaah pupulasan, tapi nyaah nu sajati.

“Nyai, pikiran deui caritaan Ua nya! Anteurkeun baé ka kulawargana. Meungpeung umur ngora kénéh, alukanan ciga batur mending gé. Indit ka luar nagri!”, nyaritana meni teu euleum-euleum.

Puringkak, bulu pundukna muringkak basa ngadéngé caritaan uana saperti kitu. Katambah deui, béja nu sumebar ngaliwatan télévisi ngeunaan nasib para TKW ahir-ahir ieu mantak sebér kana haté. Aya nu disiksa, aya nu diperkosa, aya nu gajihna teu dibayar,malahan mah aya nu nepikeun ka hanteuna.

“Nung! Tiasa kadieu sakedap!”, sora nu nyalukan ti kamar hareup.

“Tuh juragan ngageroan! Sampeurekeun kaituh, tuluy kusrukeun!”. Uana tuluy ngaléos ka luar ti panto dapur.

Satengah lumpat manéhna muru ka nu nyalukan. Gelenyu imut, gék diuk dina sisi risbang.

“Aya pikersaeun naon?”, cenah, mantak reugreug ka nu gering. Lain ngajawab ditanya téh kalah ka tuluy cumalimba. Disusul deui ku pananya.

“Naon anu karaos? Sampéanana nyeri deui?”, lalaunan suku nu gering téh dipencétan.

“Kapungkur, basa di Cilamaya kénéh mah taya nu kersa nyampeurkeun pami Engkang nyauran téh. Teu indungna-teu anakna. Saruana. Sakalieun daék nyampeurkeun sok tuluy bari sentak-sengor!”, nyaritana pegat-pegat.

“Tos, ulah ngémut-ngémut baé nu teu piraoseun. Supados Engkang énggal damang. Dinten énjing urang mios deui ka alternatif. Di térapi deui nya. Supados sampéan énggal tiasa digerakeun!”, nu gering téh diusapan.

“Nembé téh ciga aya Wa Konah!”

“Muhun, naroskeun raksukanana. Tos réngsé dikaput atanapi acan. Badé dianggo saurna!”

“Naroskeun acuk atawa...........!”, teu laju tumanya. Kandeg. Nu ditanya ngantelkeun curukna kana lebah biwirna nu ngagondéwa.

“Tos, teu kénging seueur émutan. Urang ngalantung di buruan yu! Ningal nu nembé marulih ti kebon”.

Korsi rodana dideukeutkeun. Lalaunan nu gering téh disangkéh, didiukeun dina korsi roda. Tuluy didorong ka luar ti kamar muru ka buruan hareup. Pareng soré keur hadé poéna. Kapinis silihudag, sosonoan jeung padabaturna méméh ngampih niginan wanci. Hégarna kaayaan teu ieuh ngawakilan pasemon nu nuju alum.

“Nung! Badé dugi ka iraha salira neras micinta. Geuning kaayaan Engkang batan sakieu”.

“Cangcaya kénéh ka abdi?”, panonna nu cureuleuk neuteup seukeut.

“Sanés kitu!”

“Abdi sadar. Dina jaman kiwari saha jalmina nu kersa nandangan kaayaan sapertos kieu! Wajar pami Engkang badé cangcaya. Tékad abdi tos buleud. Hoyong nyarengan Engkang dugi ka damang sabihara-sabihari deui. Kapan saur dokter ogén panyawat Engkang ayeuna sanés panyawat permanén. Bakal tiasa damang pami rajin ditérapi sareng ningtrimkeun emutan. Jaga pami Engkang tos damang, heug aya émutan badé mulih deui ka Cilamaya, mangga téh teuing.”, nyaritana dumareuda.

Kacipta kénéh dina kongkolak panonna basa diontrog. Majar cenah gara-gara Kang Dana kawin deui jeung manéhna kahirupanana tuluy bangkrut. Awéwé pamawa sial nyebutna ogé. Padahal, sainget manéhna, pabrikna nu di Majalaya nepi ka majuna téh alatan andil manéhanana. Pabrik éta pisan nu satuluyna dipaké nanggel kahirupan Ceu Nina sakulawarga. Nyakolakeun barudakna jeung nyumponan sakabéh bubutuhna. Hanas ayeuna kudu pindah jadi cekelan batur kapan ukur keur saheulaanan. Kang Dana jeung manéhna masih boga kénéh hak narima kauntungan ti éta pabrik. Sabagian modal nu baheula diteundeun, ayeuna katampa kénéh kauntunganana. Rajeun Kang Dana ayeuna teu bisa ngantor kapan kaayaan fisikna nu henteu ngamungkinkeun. Lamun hiji mangsa Kang Dana cageur, kapan bisa iraha baé manéhna ka kantor deui. Hal ieu nu teu dipikanyaho ku Ceu Nina. Hal ieu ogé cenah nu hayang diwujudkeun ku manéhna. Kang Dana cageur sarta bisa nuluykeun deui aktivitasna. Kadar hubungan pernikahanana jeung manéhna, kari kumaha engké baé.

“Nung, hapunten Engkang!”, nu geulis téh diteuteup leleb nakeranan. Siga nu hayang ngayakinkeun kanyaahna. Siga nu hayang neuleuman jerona leuwi kacinta nu deuk tuluy dikojayan ku duaan.

“Lebet yu! Anginna tos ngawitan tarik.”, korsi roda téh didorong deui. Asup ka jero imah.

Peutingna, bari méréskeun licineun, manéhna ngumbar lamunan. Nyoréang mangsa ka katukang. Nginget-nginget deui mangsa patepungna jeung Kang Dana. Sanggeus sababaraha lila teu tepung, diparengkeun panggih deui dina réuni jeung babaturan kuliahna. Kang Dana mah geus rimbitan, ari manéhna nyorangan kénéh. Teuing kumaha mimitina, manéhna bet tuluy daék dicandung.

Basa usaha Kang Dana keur nanjung, Ceu Nina tara sok pirajeunan ngontrog. Sering datang jeung nganaha-naha téh basa mimiti usahana pailit. Katurug-katutuh puguh gé. Toko mébelna kahuruan tuluy matrialna nangkub ditipu pemborong atah adol. Ti harita manéhna jadi paneumbleuhan. Ti mimiti bangkrutna usaha Kang Dana nepi ka geringna Kang Dana, manéhna nu di salahkeun. Nepi ka jejeroan haténa kebek ku pananya. “Bener kitu, mun hiji lalaki nyandung, heug tuluy bangkrut usahana, éta gara-gara pamajikan anu ngora?”.

Kersaning Gusti, najan rumanggieung kénéh Kang Dana bisa deui leumpang. Saminggu sakali ayeuna mah ditérapina. Cengengna paniatan nu hayang cageur jeung tulaténna nu ngurus, jadi wasilah mendingna panyakit nu gering. Munasabah kanyaahna Kang Dana ka manéhna beuki totomplokan. Teu sirikna lir nanggeuy endog beubeureumna. Baranggawé di dapur gé ditungguan, sasapu di buruan dibaturan, geugeut-layeut siga gula jeung amisna.

Keur jongjon ngabaladah sagara kahirupan anyar, cocoba téh datang deui. Saminggu ka tukang Ceu Nina aya nelepon. Mimitina mah ukur nanyakeun kaayaan nu gering. Cageur henteuna, uubar kénéh henteuna, ditérapi kénéh henteuna jeung soal nebusan resép obatna. Ku manéhna dijawab sajalantrahna. Ayeuna Kang Dana eungkeut-eungkeut kana cageur. Malah mah awakna mimiti ngeusi, aya dagingan deui. Pakulitanana jadi beresih ayeuna mah da puguh langka ka luar. Nampa béja saperti kitu téh Ceu Nina jeung anak-anakna kacida bungaheunana. Malah mah hiji mangsa cenah hayang nganjang ka Cikajang. Enya ka imah manéhna, deuk nepungan Kang Dana. Mangréwu rasa nu ngagalura dina haténa, milu cumarita. Naha kudu ngarasa bagja atawa sabalikna?

Pareng waktu nu dipasinikeun ngajadi, tamu téh enyaan datang. Ngabring jeung anak-anakna. Nu cikal Kumala, sakeudeung deui jadi sarjana. Anisa nu panengah taun ieu ka SMA, ari nu bungsu Marisa kakara kelas lima SD. Barang jol, tuluy marunjungan ka bapana. Kitu deui Ceu Nina. Sedeng manéhna, ukur bisa lalajo. Ngalalajoan lalakon nu teuing naon judulna?

Prok manéhna paadu teuteup jeung Ceu Nina. Itu nu tuluy tumungkul. Sanggeus sajongjongan simpé, pok Kang Dana nyarita.

“Nung, ngadamel leueuteun. Sakantenan seupan sampeuna suguhkeun. Sina ngaraosan hasil tatanén urang!”, cenah, sorana komaraan.

“Mangga!”, ngan sakitu ngawalonna. Haténa kebek ku kabungah basa ngareungeu Kang Dana ngucapkeun kecap “urang”. Hartina manéhna jeung Kang Dana, lain jeung itu. Lain Ceu Nina jeung anak-anakna.

“Diraosan atuh!”, cenah bari neundeunan opieun dina méja. Taya nu ngajawab.

“Pap, aya peryogi. Tapi...........!”. Ceu Nina ngarérét ka manéhna. Meureun ulaheun milu nyaksian. Manehna surti kana rindat maruna. Tuluy amitan.

“Dikantun heula, Ceu! Badé bébérés di dapur.”, jung manéhna cengkat.

“Calik, Nung! Keun dapur mah engkékeun.”, leungeunna dicekelan ku Kang Dana. Dirérét téh itu beuki jamedud.

“Aya naon téa ieu téh? Lawas-tilawas bet ngersakeun rurumpaheun ka pasisian. Mala, Nisa! Panyana téh geus poho ka Papap!”, ceuk Kang Dana. Nu ditegorna ngareluk. Teuing naon nu aya dina pikiran éta barudak téh.

“Kieu, ieu téh! Dua minggu katukang aya utusan ti asuransi. Toko mébel urang nu kahuruan téa kénging asuransi. Tapi teu tiasa diwakilkeun, kedah Papap nu sumping ka kantorna.”, ceuk Ceu Nina.

Méh bareng manéhna jeung Kang Dana silihrérét, tuluy narik napas panjang. Ingeteun kénéh, kapan manéhna pisan nu ngadaftarkeunana. Manéhna nu nyarankeun sangkan Kang Dana ngasuransikeun sakabéh pausahaanana.

“Teras?”, Kang Dana nanya deui.

“Muhun, abdi jeung barudak ngahaja bade ngajemput Papap!”

Mun téa mah Ceu Nina jeung barudakna katut Kang Dana ngadéngéeun kumaha harusna sada jajantung tatalu, nya sora tatalu jantungna. Keur sadirieun manéhna, gederna ngeundeurkeun jagat. Najan harita kungsi kedal ucap, deuk ngaihlaskeun haténa mun Kang Dana balik deui jeung itu, ari dina waktuna kabuktian mah geuning bet beurat karasana.

“Jieun wéh surat kuasa. Heug candak prémi asuransina. Sing bisa wéh ngokolakeunana. Papap mah geus betah di dieu.”, ceuk Kang Dana ka anak- pamajikanana.

(Cipageran-Cimahi Maret 2012)